عفونت ادراری یا عفونت مجاری ادراری (Urinary Tract Infection – UTI) یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری است که هم در زنان و هم در مردان اتفاق می‌افتد. اما در مردان، به دلیل تفاوت‌های آناتومیکی، شیوع آن کمتر از زنان است و معمولاً وقتی رخ می‌دهد، با عوامل خاص یا مشکلات زمینه‌ای همراه است.

در مردان، وجود مجرای ادراری طولانی‌تر و ترشحات ضدباکتری غده پروستات باعث می‌شود که باکتری‌ها سخت‌تر به مثانه و کلیه برسند. به همین دلیل، بروز عفونت ادراری در یک مرد بزرگسال سالم معمولاً نیاز به بررسی دقیق دارد تا علت زمینه‌ای مشخص شود.

دستگاه ادراری شامل:

کلیه‌ها – فیلتر کردن مواد زائد و تولید ادرار

حالب‌ها – لوله‌هایی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کنند

مثانه – محل ذخیره ادرار

مجرای ادراری – لوله‌ای که ادرار را به بیرون هدایت می‌کند

پروستات – غده‌ای که در ابتدای مجرای ادراری (زیر مثانه) قرار دارد و در باروری نقش دارد

هر بخش از این مسیر می‌تواند دچار عفونت شود و بر اساس محل درگیری، نام بیماری متفاوت خواهد بود:

• عفونت مجرای ادراری (اورتریت)

• عفونت مثانه (سیستیت)

• عفونت پروستات (پروستاتیت)

• عفونت کلیه (پیلونفریت)

برخلاف زنان که عفونت ادراری معمولاً به‌دلیل کوتاه بودن مجرا و نزدیکی آن به مقعد ایجاد می‌شود، در مردان این مشکل اغلب ناشی از شرایط زمینه‌ای است:

بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH)
باعث باقی ماندن ادرار در مثانه و ایجاد محیط مناسب برای رشد باکتری‌ها می‌شود.

سنگ‌های کلیه یا مثانه
سنگ‌ها می‌توانند جریان ادرار را مسدود کنند یا محیطی برای تجمع میکروب‌ها فراهم کنند.

انسداد یا تنگی مجرا
معمولاً ناشی از عفونت‌های مقاربتی یا آسیب‌های قدیمی.

استفاده از سوند ادراری
سوند، راه مستقیم ورود میکروب‌ها به مثانه است.

دیابت و ضعف سیستم ایمنی
باعث می‌شود بدن توانایی کمتری برای مقابله با باکتری‌ها داشته باشد.

رابطه جنسی پرخطر
برخی باکتری‌ها یا ویروس‌های منتقله از راه جنسی می‌توانند باعث التهاب و عفونت شوند.

علائم بسته به محل عفونت می‌تواند متفاوت باشد، اما شایع‌ترین آن‌ها شامل:

• سوزش هنگام ادرار کردن

• تکرر ادرار (نیاز مکرر به ادرار کردن)

• فوریت ادراری (احساس نیاز فوری به دفع ادرار)

• کدری یا بوی بد ادرار

• وجود خون در ادرار (هماچوری)

• درد در پایین شکم یا کمر

• تب و لرز (به‌ویژه در عفونت کلیه)

• درد در ناحیه کشاله ران یا بین مقعد و بیضه‌ها (در پروستاتیت)

بخش چهارم: تشخیص عفونت ادراری در مردان

پزشک برای تشخیص دقیق، مراحل زیر را انجام می‌دهد:

گرفتن شرح حال کامل
سوالاتی درباره علائم، مدت آن‌ها، سوابق بیماری، عادات ادراری و جنسی پرسیده می‌شود.

معاینه فیزیکی
ممکن است معاینه شکم، کشاله ران و حتی پروستات از طریق معاینه مقعدی انجام شود.

آزمایش ادرار (Urinalysis)
بررسی وجود باکتری، گلبول سفید، خون یا پروتئین در ادرار.

کشت ادرار (Urine Culture)
برای تعیین نوع باکتری و انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب.

آزمایش خون
در موارد شدید، برای بررسی عملکرد کلیه و علائم عفونت سیستمیک.

سونوگرافی یا تصویربرداری
برای بررسی انسداد، سنگ یا مشکلات ساختاری.

بخش پنجم: درمان عفونت ادراری در مردان

درمان به محل و شدت عفونت، شرایط زمینه‌ای و نوع باکتری بستگی دارد.

 درمان دارویی

• آنتی‌بیوتیک‌ها
  رایج‌ترین و مؤثرترین درمان هستند. انتخاب دارو بر اساس نتیجه کشت ادرار انجام می‌شود.
  داروهای شایع شامل: سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین، تریمتوپریم-سولفامتوکسازول و نیتروفورانتوئین.
  دوره درمان در مردان معمولاً طولانی‌تر از زنان است (۷ تا ۱۴ روز یا بیشتر).

• داروهای ضد درد و تب
  مثل ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش ناراحتی و تب.

 درمان‌های حمایتی

• نوشیدن آب فراوان برای شستشوی دستگاه ادراری

• اجتناب از مصرف الکل و کافئین (که مثانه را تحریک می‌کنند)

• استراحت کافی

درمان مشکلات زمینه‌ای

اگر علت عفونت، بزرگی پروستات یا سنگ باشد، درمان آن‌ها ضروری است تا از عود مجدد جلوگیری شود.

 بستری شدن

در موارد زیر بیمار ممکن است نیاز به بستری و تزریق آنتی‌بیوتیک وریدی داشته باشد:

• تب بالا و لرز شدید

• ناتوانی در خوردن دارو یا مایعات

• علائم سپسیس (عفونت گسترده خون)

• انسداد کامل مجاری ادراری

بخش ششم: پیشگیری از عفونت ادراری در مردان

برای کاهش خطر بروز عفونت ادراری، رعایت نکات زیر مفید است:

• نوشیدن آب کافی (۸ لیوان در روز)

• تخلیه کامل مثانه در هر بار ادرار کردن

• رعایت بهداشت فردی به‌ویژه بعد از رابطه جنسی

• اجتناب از نگه داشتن طولانی ادرار

• کنترل بیماری‌هایی مثل دیابت

• اجتناب از استفاده طولانی‌مدت و غیرضروری سوند ادراری

بخش هفتم: چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هر یک از علائم زیر را داشتید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید:

• تب بالا، لرز یا تعریق شدید

• درد شدید پهلو یا کمر

• وجود خون واضح در ادرار

• تکرر و سوزش ادرار همراه با ترشحات غیرعادی از آلت

• علائم عمومی مثل ضعف، گیجی یا افت فشار خون (احتمال سپسیس)

بخش هشتم: باورهای نادرست درباره عفونت ادراری

• “مردها عفونت ادراری نمی‌گیرند” → نادرست. هرچند شیوع کمتر است، ولی کاملاً ممکن است و معمولاً جدی‌تر است.

• “فقط زنان باید آب زیاد بخورند” → نادرست. آب کافی برای سلامت کلیه‌ها و مثانه ضروری است.

• “اگر سوزش ادرار دارید، خودتان آنتی‌بیوتیک بخورید” → خطرناک! مصرف خودسرانه باعث مقاومت دارویی می‌شود.

جمع‌بندی

عفونت ادراری در مردان گرچه شایع‌تر از زنان نیست، اما اغلب نشانه یک مشکل زمینه‌ای مهم است. شناخت علائم، مراجعه سریع به پزشک، انجام آزمایشات لازم و درمان کامل می‌تواند از عوارض خطرناک جلوگیری کند.

پیشگیری از این بیماری با رعایت بهداشت، نوشیدن آب کافی و درمان مشکلات زمینه‌ای امکان‌پذیر است. مهم‌ترین نکته، خودداری از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک و پیگیری کامل درمان تا بهبودی کامل است.