ارتودنسی فقط برای داشتن یک لبخند زیبا نیست، بلکه روشی برای بهبود عملکرد دندان‌ها و سلامت دهان است. با این حال، بسیاری از افرادی که قصد شروع درمان دارند، نگران این موضوع هستند که نکند ارتودنسی باعث پوسیدگی دندان شود. این نگرانی طبیعی است، چون براکت‌ها، سیم‌ها یا پلاک‌های ارتودنسی می‌توانند تمیز کردن دندان‌ها را کمی سخت‌تر کنند. اما خبر خوب این است که اگر روش مناسب را انتخاب کنید و بهداشت دهان را به‌درستی رعایت کنید، نه‌تنها دچار پوسیدگی نمی‌شوید، بلکه در پایان درمان، دندان‌هایی سالم‌تر و مرتب‌تر خواهید داشت.

چرا برخی افراد بعد از ارتودنسی دچار پوسیدگی می‌شوند؟

پوسیدگی دندان زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها و پلاک‌های میکروبی روی سطح دندان تجمع پیدا کنند و اسید حاصل از آن‌ها به مینای دندان آسیب بزند. در طول ارتودنسی، به‌خصوص در روش‌های ارتودنسی ثابت، قطعات براکت و سیم‌ها روی دندان قرار می‌گیرند که می‌توانند محل تجمع غذا و باکتری شوند. اگر بهداشت دهان و دندان به خوبی رعایت نشود، احتمال پوسیدگی افزایش می‌یابد. بنابراین مشکل از خود ارتودنسی نیست، بلکه از مراقبت ناکافی در طول درمان ناشی می‌شود.

انواع ارتودنسی و تأثیر آن بر پوسیدگی دندان

انواع ارتودنسی شامل ارتودنسی ثابت، ارتودنسی متحرک و ارتودنسی نامرئی، هر کدام تأثیر متفاوتی بر بهداشت دهان و خطر پوسیدگی دارند. در ارتودنسی ثابت به دلیل وجود براکت و سیم، تمیز کردن دندان‌ها دشوارتر است و نیاز به مراقبت ویژه دارد، در حالی‌که مدل‌های متحرک و نامرئی امکان رعایت بهتر بهداشت را فراهم می‌کنند. با این حال، در هر سه روش، رعایت دقیق بهداشت دهان مهم‌ترین عامل پیشگیری از پوسیدگی دندان است.

ارتودنسی ثابت

در روش ارتودنسی ثابت، براکت‌ها (قطعات کوچک فلزی یا سرامیکی) با استفاده از چسب‌های مخصوص ارتودنسی روی سطح دندان‌ها نصب می‌شوند و سیم‌های ارتودنسی از میان براکت‌ها عبور داده می‌شوند تا فشار کنترل‌شده‌ای به دندان‌ها وارد کنند. این سیستم تا پایان دوره درمان (که معمولاً بین ۱۲ تا ۲۴ ماه طول می‌کشد) به‌طور دائمی روی دندان‌ها باقی می‌ماند و تنها توسط ارتودنتیست تنظیم یا تعویض می‌شود.

مزایا:

• امکان کنترل دقیق و سه‌بعدی حرکت دندان‌ها برای اصلاح مشکلات پیچیده مانند کراس‌بایت، اوربایت یا چرخش‌های شدید.
• مناسب برای بیمارانی که نیاز به تغییرات قابل‌توجه در موقعیت دندان‌ها و فک دارند.
• دوام و اثربخشی بالا در مقایسه با روش‌های متحرک یا نامرئی.

چالش‌ها:

• به دلیل وجود براکت‌ها و سیم‌ها، تمیز کردن دندان‌ها دشوارتر می‌شود و پلاک می‌تواند در اطراف آن‌ها تجمع پیدا کند.
• خطر ایجاد لکه‌های سفید روی مینای دندان در اثر باقی ماندن پلاک و اسید باکتری‌ها.
• محدودیت در مصرف برخی غذاها مانند خوراکی‌های بسیار سفت یا چسبنده که ممکن است به براکت‌ها آسیب بزند.

پیشگیری از پوسیدگی:

• استفاده از مسواک مخصوص ارتودنسی با برس V شکل برای تمیز کردن اطراف براکت‌ها.
• به‌کارگیری نخ‌دندان مخصوص یا واترجت برای تمیز کردن نواحی بین دندانی.
• استفاده منظم از دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید برای تقویت مینای دندان.

ارتودنسی متحرک

ارتودنسی متحرک شامل پلاک‌ها یا دستگاه‌های ارتودنسی است که بیمار می‌تواند آن‌ها را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج کند. این روش معمولاً برای اصلاح ناهنجاری‌های خفیف یا به عنوان فاز تکمیلی پس از درمان ثابت به کار می‌رود.

مزایا:

• امکان خارج کردن دستگاه هنگام غذا خوردن و مسواک زدن، که باعث تمیز کردن آسان‌تر دندان‌ها می‌شود.
• راحتی بیشتر در انجام فعالیت‌های روزمره.
• انعطاف‌پذیری بالا و کاهش احتمال آسیب به دستگاه در اثر خوردن مواد غذایی.

چالش‌ها:

• نیاز به انضباط و پایبندی بیمار؛ استفاده نکردن مداوم از دستگاه می‌تواند روند درمان را طولانی یا بی‌اثر کند.
• در صورت شست‌وشو نکردن پلاک، باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند روی آن رشد کنند و باعث ایجاد بوی بد دهان یا پوسیدگی شوند.

پیشگیری از پوسیدگی:

• شست‌وشوی روزانه پلاک با برس نرم و محلول‌های ضدباکتری.
• مسواک و نخ‌دندان منظم دندان‌ها، حتی زمانی که دستگاه خارج است.
• نگهداری پلاک در جعبه مخصوص و دور از حرارت بالا یا نور مستقیم خورشید.

ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی(اینویزالاین)، از الاینرهای شفاف پلاستیکی ساخته‌شده با فناوری CAD/CAM استفاده می‌کند که کاملاً متناسب با فرم دندان‌های هر بیمار طراحی می‌شوند. این الاینرها قابل برداشتن هستند و معمولاً هر دو هفته یک‌بار با یک سری جدید جایگزین می‌شوند تا دندان‌ها به‌تدریج در موقعیت مطلوب قرار گیرند.

مزایا:

• ظاهر کاملاً شفاف که باعث می‌شود در طول درمان تقریباً غیرقابل‌تشخیص باشد.
• قابلیت برداشتن هنگام غذا خوردن، مسواک زدن و نخ‌دندان کشیدن، که امکان بهداشت دهان کامل‌تر را فراهم می‌کند.
• راحتی بیشتر نسبت به براکت‌های فلزی، بدون وجود سیم یا براکت‌های تیز.

چالش‌ها:

• نیاز به استفاده حداقل ۲۲ ساعت در روز برای اثربخشی کامل، که به همکاری دقیق بیمار وابسته است.
• لزوم شست‌وشوی مداوم الاینر برای جلوگیری از رشد باکتری و بوی نامطبوع.

پیشگیری از پوسیدگی:

• شست‌وشوی الاینر با محلول‌های مخصوص یا آب ولرم (نه داغ) برای جلوگیری از تغییر شکل.
• مسواک و نخ‌دندان منظم قبل از گذاشتن الاینر روی دندان.
• جلوگیری از مصرف نوشیدنی‌های رنگی یا شیرین هنگام استفاده از الاینر.

چگونه در طول ارتودنسی از پوسیدگی دندان جلوگیری کنیم؟

یکی از مهم‌ترین چالش‌های بیماران ارتودنسی، افزایش ریسک تجمع پلاک میکروبی و در نتیجه ایجاد پوسیدگی دندان است. براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی به دلیل ایجاد سطوح ناهموار، محیطی مستعد برای باقی‌ماندن ذرات غذا و رشد باکتری‌ها فراهم می‌کنند. با این حال، رعایت دقیق اصول بهداشت دهان می‌تواند این خطر را به حداقل برساند.

مسواک‌زدن صحیح بعد از هر وعده غذایی

برای بیماران ارتودنسی استفاده از مسواک‌های مخصوص با برس V شکل یا مسواک‌های بین‌دندانی (Interdental brush) توصیه می‌شود. این ابزارها امکان تمیز کردن اطراف براکت‌ها، زیر سیم‌ها و فضاهای بین دندانی را فراهم می‌کنند. مسواک‌زدن باید حداقل ۲ دقیقه طول بکشد و در صورت امکان، پس از هر وعده غذایی انجام شود تا از تشکیل پلاک میکروبی جلوگیری گردد.

نخ‌دندان و ابزارهای مکمل

به دلیل محدودیت دسترسی به نواحی بین‌دندانی در ارتودنسی ثابت، نخ‌دندان‌های مخصوص ارتودنسی یا دستگاه واترجت برای شست‌وشوی نواحی زیر سیم‌ها و بین دندان‌ها بسیار مؤثر هستند. این ابزارها با حذف پلاک میکروبی و بقایای غذایی، احتمال پوسیدگی و التهاب لثه را کاهش می‌دهند.

کنترل رژیم غذایی

مواد قندی و خوراکی‌های چسبنده مانند آب‌نبات، شکلات‌های کاراملی و نوشیدنی‌های شیرین، اصلی‌ترین عامل رشد باکتری‌های پوسیدگی‌زا هستند. محدود کردن مصرف این مواد و جایگزینی آن‌ها با میان‌وعده‌های سالم (مثل میوه‌های تازه و آجیل) می‌تواند به‌طور چشمگیری خطر پوسیدگی را کاهش دهد. همچنین توصیه می‌شود در صورت مصرف مواد قندی، بلافاصله دهان با آب شسته یا مسواک زده شود.

مراجعات منظم به دندانپزشک

ویزیت‌های دوره‌ای نه‌تنها برای تنظیم ارتودنسی ضروری‌اند، بلکه فرصت مناسبی برای بررسی وضعیت بهداشت دهان و انجام جرم‌گیری تخصصی فراهم می‌کنند. دندانپزشک می‌تواند با تشخیص زودهنگام پوسیدگی‌های اولیه، از پیشرفت آن‌ها جلوگیری کند.

استفاده از فلوراید

دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید و ژل‌های فلوراید تخصصی، با تقویت مینای دندان در برابر اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌ها نقش محافظتی مهمی ایفا می‌کنند. استفاده منظم از این محصولات تحت نظر دندانپزشک، به‌ویژه در بیمارانی که ریسک پوسیدگی بالاتری دارند، توصیه می‌شود.

هزینه ارتودنسی

هزینه ارتودنسی تحت‌تأثیر عوامل متعددی از جمله نوع روش درمان (ثابت، متحرک یا نامرئی)، مدت‌زمان دوره درمان، میزان پیچیدگی ناهنجاری‌های دندانی و فکی و مهارت و تجربه ارتودنتیست تعیین می‌شود. با این حال، نکته حائز اهمیت این است که در صورت عدم رعایت اصول بهداشت دهان و دندان طی درمان، احتمال بروز عوارضی نظیر پوسیدگی دندان، لکه‌های سفید مینایی یا بیماری لثه افزایش می‌یابد.

این مشکلات ممکن است نیازمند درمان‌های تکمیلی مانند پرکردن، عصب‌کشی یا حتی ترمیم‌های پروتزی باشند که هزینه نهایی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. بنابراین، پایبندی به مراقبت‌های بهداشتی نه‌تنها سلامت دندان‌ها را حفظ می‌کند، بلکه از تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری خواهد کرد.

بهترین متخصص ارتودنسی در تهران

اگر به دنبال بهترین متخصص ارتودنسی در تهران هستید، دکتر مرتضی عشاق به عنوان یکی از برترین و معتبرترین متخصصان این حوزه شناخته می‌شود. ایشان با سال‌ها تجربه موفق در اجرای انواع درمان‌های ارتودنسی ثابت، متحرک و نامرئی، رویکردی علمی و دقیق را با استفاده از جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیا ارائه می‌دهند. دکتر عشاق با برنامه‌ریزی درمانی شخصی‌سازی‌شده و توجه ویژه به زیبایی و سلامت دهان، توانسته‌اند لبخندهای بسیاری را متحول کنند. مهارت بالا، دقت در اجرا و ارتباط صمیمی با بیماران، باعث شده تا بسیاری از مراجعه‌کنندگان، ایشان را به عنوان انتخاب اول برای ارتودنسی در تهران معرفی کنند.