علل، علائم، تشخیص و درمان بیماری‌های شایع انگشتان

انگشتان دست و پا نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره انسان دارند. دستان ما ابزار اصلی برای کار، نوشتن، گرفتن اشیاء و ارتباط با محیط اطراف هستند و پاها نیز وظیفه‌ی حفظ تعادل و حرکت را بر عهده دارند. هرگونه مشکل در انگشتان می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. بیماری‌های انگشتان از طیف گسترده‌ای برخوردارند؛ از آسیب‌های مکانیکی و ضربه‌ها گرفته تا بیماری‌های التهابی، عفونی، توموری و حتی مادرزادی. شناخت این بیماری‌ها و روش‌های درمان آن‌ها به بیماران کمک می‌کند تا سریع‌تر بهبود یابند و از عوارض احتمالی جلوگیری کنند.

در این مقاله به بررسی شایع‌ترین بیماری‌ها و اختلالات انگشتان می‌پردازیم.

شکستگی انگشتان

شکستگی انگشتان یکی از رایج‌ترین آسیب‌های ارتوپدی است. این شکستگی‌ها ممکن است در اثر ضربه مستقیم (مانند برخورد با جسم سخت)، زمین‌خوردگی یا فشار بیش از حد ایجاد شوند.

علائم: درد شدید، تورم، کبودی، تغییر شکل و محدودیت حرکت.
تشخیص: رادیوگرافی (X-Ray) اصلی‌ترین روش تشخیص است.
درمان: در بیشتر موارد با آتل‌بندی و گچ‌گیری درمان می‌شود. در شکستگی‌های جابجا شده ممکن است نیاز به جراحی و فیکساسیون با پین فلزی وجود داشته باشد.

دررفتگی انگشتان

دررفتگی هنگامی رخ می‌دهد که مفصل انگشت از جای طبیعی خود خارج شود.

علائم: تغییر شکل واضح، درد شدید، ناتوانی در حرکت دادن انگشت.
درمان: جااندازی مفصل توسط پزشک، سپس آتل‌بندی و فیزیوتراپی.

تریگر فینگر (انگشت ماشه‌ای)

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های انگشتان، التهاب و ضخیم شدن غلاف تاندون خم‌کننده است که باعث گیر کردن انگشت در حالت خمیده می‌شود.

علائم: قفل شدن انگشت هنگام خم و راست شدن، درد در کف دست نزدیک انگشت مبتلا.
علل: استفاده مکرر از انگشتان (مثلاً در تایپ یا کارهای دستی)، دیابت، روماتیسم.
درمان: استراحت، تزریق کورتیکواستروئید، و در موارد شدید جراحی آزادسازی غلاف تاندون.

تنوسینوویت دکوروان (De Quervain’s Tenosynovitis)

این بیماری بیشتر در انگشت شست رخ می‌دهد و به علت التهاب غلاف تاندون‌های مسئول حرکت شست ایجاد می‌شود.

علائم: درد در کنار مچ دست، تشدید درد هنگام گرفتن اشیاء.
درمان: استراحت، آتل، داروهای ضدالتهاب و تزریق استروئید.

آرتروز انگشتان

آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفاصل دست است که در اثر ساییدگی و تخریب غضروف ایجاد می‌شود.

علائم: درد مزمن، خشکی مفاصل، تورم، تغییر شکل انگشتان.
درمان: داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی، بریس‌های مخصوص و در موارد شدید جراحی تعویض یا جوش دادن مفصل.

آرتریت روماتوئید

یک بیماری خودایمنی است که باعث التهاب مزمن مفاصل انگشتان می‌شود.

علائم: درد، سفتی صبحگاهی، تورم و تغییر شکل انگشتان.
درمان: داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، داروهای بیولوژیک، فیزیوتراپی.

عفونت‌های انگشتان

پارونیشیا (Paronychia)

عفونت اطراف ناخن که معمولاً به دلیل ورود باکتری پس از آسیب کوچک یا کندن پوست اطراف ناخن ایجاد می‌شود.

علائم: قرمزی، درد، تورم و چرک اطراف ناخن.
درمان: در مراحل اولیه آنتی‌بیوتیک و در موارد چرکی، تخلیه جراحی.

عفونت‌های عمقی انگشت (Felon)

عفونت چرکی در نوک انگشت که بسیار دردناک است.

تغییر شکل‌های مادرزادی

برخی از افراد با ناهنجاری‌های مادرزادی انگشتان به دنیا می‌آیند.

سین‌داکتیلی (Syndactyly): چسبندگی دو یا چند انگشت به هم.
پلی‌داکتیلی (Polydactyly): وجود انگشت اضافی.
کلینوداکتیلی (Clinodactyly): انحراف غیرطبیعی انگشت.
درمان: بیشتر این موارد با جراحی اصلاحی در کودکی درمان می‌شوند.

بیماری‌های توموری و توده‌های خوش‌خیم

گانگلیون (Ganglion Cyst)

شایع‌ترین توده خوش‌خیم اطراف انگشت و مچ است.

علائم: برجستگی نرم یا سفت که معمولاً بدون درد است ولی ممکن است محدودیت حرکت ایجاد کند.
درمان: در برخی موارد خودبه‌خود از بین می‌رود؛ درمان قطعی جراحی است.

تومورهای استخوانی یا پوستی

کمتر شایع‌اند ولی می‌توانند باعث تغییر شکل و درد شوند.

بیماری‌های مرتبط با گردش خون و اعصاب

سندرم رینود (Raynaud’s Syndrome)

اختلالی در عروق خونی انگشتان است که باعث رنگ‌پریدگی، کبودی و درد انگشتان هنگام سرما می‌شود.

علل: می‌تواند اولیه یا ثانویه به بیماری‌های دیگر مانند لوپوس باشد.
درمان: اجتناب از سرما، داروهای گشادکننده عروق.

نوروپاتی محیطی

آسیب به اعصاب انگشتان (مثلاً در دیابت) می‌تواند باعث بی‌حسی، گزگز یا درد شود.

بیماری‌های ناخن انگشتان

اونیکومایکوز (Onychomycosis): عفونت قارچی ناخن‌ها که باعث ضخیم و تغییر رنگ شدن آن‌ها می‌شود.
انگشت چماقی (Clubbing): ضخیم شدن و گرد شدن نوک انگشتان به علت بیماری‌های ریوی یا قلبی.

روش‌های تشخیص بیماری‌های انگشتان

معاینه فیزیکی توسط پزشک.
تصویربرداری: رادیوگرافی، سونوگرافی، MRI.
آزمایش خون در بیماری‌های التهابی و خودایمنی.
نمونه‌برداری در موارد مشکوک به تومور یا عفونت.

پیشگیری از بیماری‌های انگشتان

رعایت بهداشت دست و ناخن‌ها.
اجتناب از حرکات تکراری و استراحت دادن به انگشتان.
استفاده از وسایل حفاظتی در حین کار.
درمان به‌موقع بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت یا روماتیسم.
ورزش و تمرینات کششی برای تقویت مفاصل و عضلات انگشتان.

نتیجه‌گیری

انگشتان دست و پا به دلیل نقش حیاتی در زندگی روزمره، همواره در معرض آسیب‌ها و بیماری‌های متعددی قرار دارند. شکستگی‌ها، التهاب تاندون‌ها، بیماری‌های مفصلی، عفونت‌ها، توده‌ها و مشکلات مادرزادی تنها بخشی از اختلالات شایع این ناحیه‌اند. شناخت علائم هشداردهنده و مراجعه به‌موقع به پزشک می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و درمان را آسان‌تر نماید. همچنین رعایت اصول پیشگیری، بهداشت فردی و تقویت عضلات و مفاصل نقش مهمی در سلامت انگشتان ایفا می‌کند.

سلامت هایپر