کد خبر: 287343

تاریخ انتشار: جمعه 25 مهر 1404 – 10:23

با آغاز سال تحصیلی، دوباره این پرسش قدیمی بر سر زبان‌ها می‌افتد که چرا برخی از دانش‌آموزان امروز «حوصله درس خواندن» ندارند؟ گلایه‌ای که هر روز از زبان والدین، معلمان و حتی مدیران شنیده می‌شود. کارشناسان می‌گویند مشکل فقط «بی‌انضباطی نسل جدید» نیست. اگر مسئله را صرفاً به اخلاق دانش‌آموز تقلیل دهیم، راه‌حل به خطا می‌رود.

ریشه‌های بی‌میلی نسل Z

کاهش علاقه به درس، حاصل چند عامل هم‌زمان است:

نظام آموزشی نمره‌محور: تمرکز بر امتحان و نمره، یادگیری عمیق را به حاشیه رانده است.

ابهام در آینده شغلی: دانش‌آموز انگیزه تحمل سختی‌های درس را نمی‌بیند.

هجوم محتوای دیجیتال کوتاه‌مدت: ذهن نوجوانان به سرعت و هیجان عادت کرده است.

سبک‌های فرزندپروری افراطی یا رهاشده: یا سخت‌گیری شدید یا آزادی بی‌قاعده.

مدارس کم‌رمق در معنا دادن به یادگیری: کمتر چرایی درس را توضیح می‌دهند.

ترکیب این عوامل، نسلی ساخته که از مدرسه احساس «بی‌معنایی» دارد و انگیزه یادگیری‌اش پایین آمده است.

سه کلید بازگشت انگیزه

کارشناسان تأکید دارند سرزنش و فشار، مشکل را حل نمی‌کند. راهکار در سه اصل ساده است:

۱. معنا: دانش‌آموز باید بداند «این درس به چه کار می‌آید؟»

۲. اختیار: نوجوان باید حس کند در مسیر یادگیری نقش و انتخاب دارد.

۳. موفقیت‌های کوچک: پیشرفت مرحله‌ای انگیزه را زنده نگه می‌دارد.

هر جا مدرسه و خانواده این سه عنصر را ایجاد کرده‌اند، علاقه به درس بازگشته است؛ حتی در شرایط اقتصادی سخت.

راهکارهای مدرسه و کلاس

هدف‌های کاربردی: هر درس با مسئله‌ای ملموس شروع شود؛ مثل آموزش نسبت‌ها در طراحی بروشور یک غرفه خیریه.

گزینش هدایت‌شده: دانش‌آموز بین سه تکلیف هم‌سطح یکی را انتخاب کند (مثلاً پادکست، پوستر یا حل تمرین).

ارزشیابی برای یادگیری: آزمونک‌های کوتاه، بازخورد سریع و فرصت بازآزمایی جای نمره نهایی را بگیرد.

ریتم کلاس زنده: توضیح کوتاه، کار گروهی، جمع‌بندی سریع.

سواد رسانه‌ای: آموزش مدیریت توجه و تکنیک‌هایی مثل پومودورو.

امنیت روانی: گفت‌وگوی کوتاه با دانش‌آموزان و توجه به تلاش، نه فقط نتیجه.

نقش خانواده در انگیزه‌بخشی

چارچوب روشن و مهربان: ساعت مطالعه ثابت، مکان مشخص، قوانین موبایل.

مربی‌گری به‌جای کنترل: پرسش‌هایی مثل «امروز چه چیزی یاد گرفتی؟» به‌جای «چرا درس نخواندی؟».

ربط دادن درس به زندگی: پیوند مباحث به علایق بچه‌ها یا دعوت از الگوهای نزدیک.

خواب و تغذیه سالم: ریتم خواب منظم و فعالیت بدنی برای تمرکز پایدار.

نگاه سیاست‌گذاری

کاهش وزن امتحان‌های پرریسک و تمرکز بر سنجش مستمر.

ثبت پروژه‌های دانش‌آموزی در کارنامه رسمی.

تقویت مشاوره شغلی و مسیرهای تحصیلی متنوع (نظری، فنی، هنری).

آموزش‌های کوتاه و مدرسه‌محور برای توانمندسازی معلمان.

شاخص‌های موفقیت

اجرای درست این رویکردها نشانه‌هایی دارد:

افزایش مشارکت در کلاس

کاهش تأخیر در انجام تکالیف

رشد تدریجی نمرات

مراجعه داوطلبانه برای بازخورد

حضور فعال والدین در جلسات هدفمند