سیگار کشیدن بهطور گسترده بهعنوان یکی از مهمترین علل بروز مشکلات جدی سلامتی شناخته میشود؛ از جمله سرطان ریه، بیماریهای قلبی و اختلالات تنفسی. اما اثرات منفی سیگار تنها به ریهها و قلب محدود نمیشود. یکی از مخربترین پیامدهای سیگار بر سیستم عروقی است؛ سیستمی حیاتی که وظیفه گردش خون در سراسر بدن را بر عهده دارد.
در این مطلب بررسی میکنیم که سیگار کشیدن چگونه به سلامت عروقی شما آسیب میزند و چرا ترک سیگار برای حفظ طولانیمدت سلامت رگها، جریان خون و تندرستی کلی بدن ضروری است.
سیستم عروقی چیست؟
برای درک تأثیر سیگار بر سیستم عروقی، ابتدا باید بدانیم سیستم عروقی چیست و چرا نقش حیاتی در سلامت ما دارد.
سیستم عروقی از رگهای خونی تشکیل شده است که شامل شریانها، وریدها و مویرگها میشود. این رگها مسئول حمل خون در سراسر بدن، رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافتها و اندامها و دفع مواد زائد هستند. شریانها خون غنی از اکسیژن را از قلب به بدن منتقل میکنند، در حالیکه وریدها خون کماکسیژن را دوباره به قلب بازمیگردانند.
مویرگها که کوچکترین رگهای خونی هستند، شریانها و وریدها را به هم متصل کرده و تبادل اکسیژن، مواد مغذی و مواد زائد بین خون و بافتها را ممکن میسازند.
سلامت رگها برای گردش خون مناسب ضروری است و گردش خون مناسب نیز به عملکرد درست تمام اندامها کمک میکند. وقتی رگها آسیب ببینند، میتواند به مجموعهای از بیماریهای جدی منجر شود که قلب، مغز، کلیهها و اندامهای انتهایی را تحت تأثیر قرار میدهد.
سیگار چگونه به رگهای خونی آسیب میزند؟
سیگار مواد سمی متعددی از جمله نیکوتین، مونوکسید کربن و انواع مواد سرطانزا را وارد بدن میکند. این ترکیبات اثرات بسیار مخربی بر سیستم عروقی دارند. بیایید جزئیتر بررسی کنیم:
۱. تنگ شدن رگهای خونی
یکی از فوریترین اثرات سیگار، تنگ شدن رگهای خونی است. نیکوتین باعث باریک شدن رگها میشود و فضای عبور خون را کاهش میدهد. این موضوع فشار خون را بالا میبرد؛ زیرا قلب مجبور است سختتر کار کند تا خون را از میان این رگهای باریک عبور دهد.
در طول زمان، این فشار اضافی به بروز پرفشاری خون (هیپرتانسیون) منجر میشود که یکی از عوامل اصلی خطر در سکته قلبی، سکته مغزی و آسیب کلیوی است. همچنین، کاهش جریان خون ناشی از تنگی شریانها باعث گردش ضعیف در اندامها میشود و علائمی مانند سردی دست و پا، گرفتگی عضلات پا و بیحسی ایجاد میکند.
۲. آترواسکلروز و تشکیل پلاک
یکی دیگر از اثرات مهم سیگار بر عروق، تسریع روند آترواسکلروز (تصلب شرایین) است. در این حالت رسوبات چربی (پلاک) در دیواره شریانها جمع میشوند و باعث تنگی و سخت شدن آنها میگردند. این پلاکها از کلسترول، مواد زائد سلولی، کلسیم و سایر ترکیبات موجود در خون تشکیل میشوند.
مواد شیمیایی سیگار باعث واکنش التهابی در بدن شده و دیواره داخلی رگها را آسیب میزنند. این آسیبها تشکیل پلاک را تسریع میکند. نتیجه آن انسداد جریان خون و افزایش خطر بیماری عروق کرونر، بیماری شریان محیطی و بیماری شریان کاروتید است که همگی میتوانند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی و مشکلات شدید قلبیعروقی شوند.
۳. افزایش خطر لخته خون
سیگار توانایی طبیعی خون برای لخته شدن را تغییر میدهد. مواد موجود در دود تنباکو خون را چسبناکتر میکنند و احتمال تشکیل لخته را بالا میبرند. اگر این لختهها در شریانهای تنگ ایجاد شوند، میتوانند مسیر خون را بهطور کامل مسدود کنند و باعث سکته قلبی، سکته مغزی یا ترومبوز ورید عمقی (DVT) شوند.
همچنین نیکوتین و مونوکسیدکربن تولید پلاکتها را افزایش میدهند و خطر لختههای خطرناک مانند آمبولی ریوی را بالا میبرند.
۴. کاهش اکسیژنرسانی به بافتها
مونوکسید کربن موجود در دود سیگار به هموگلوبین متصل میشود و ظرفیت خون برای حمل اکسیژن را کاهش میدهد. در نتیجه، بافتها دچار کمبود اکسیژن میشوند. این موضوع عملکرد اندامها را مختل کرده و در طول زمان باعث کاهش انعطافپذیری و ضعف رگها میشود.
این اثر بهویژه در اندامهای تحتانی (پاها و کف پا) شدیدتر است و خطر ابتلا به بیماری شریان محیطی (PAD) را افزایش میدهد که میتواند به درد، بیحسی و در موارد شدید به گانگرن یا قطع عضو منجر شود.
۵. اختلال در ترمیم زخمها
سیگار کشیدن توانایی بدن برای بهبود زخمها را مختل میکند. نیکوتین جریان خون را کاهش میدهد و مانع رسیدن اکسیژن و مواد مغذی کافی به بافتهای آسیبدیده میشود. در نتیجه، زخمها دیرتر بهبود مییابند و در بیماریهایی مانند زخمهای وریدی، روند درمان دشوارتر میشود.
اثرات طولانیمدت سیگار بر سلامت عروقی
سیگار کشیدن مزمن خطر ابتلا به بیماریهای مرگبار را افزایش میدهد، از جمله:
- بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD): ناشی از آسیب به ریهها و رگها
- بیماری قلبی: علت اصلی بیماری عروق کرونر و حمله قلبی
- سکته مغزی: به دلیل تنگی رگهای مغز و افزایش لخته خون
- بیماری شریان محیطی (PAD): تنگی رگهای پا که میتواند به قطع عضو منجر شود
- آنوریسمها: تضعیف رگها و بروز برآمدگیهای خطرناک در شریانها، مانند آئورت
ترک سیگار: بهترین تصمیم برای سلامت عروقی
خبر خوب این است که ترک سیگار در هر مرحلهای باعث شروع روند ترمیم بدن میشود. تنها چند ساعت پس از ترک، فشار خون و ضربان قلب به حالت طبیعی نزدیک میشوند. طی چند هفته، جریان خون بهبود مییابد و خطر لخته خون کاهش پیدا میکند.
چند ماه پس از ترک، آسیبهای واردشده به شریانها شروع به ترمیم میکنند و خطر بیماری قلبیعروقی و سکته بهطور چشمگیری کاهش مییابد. حتی افراد سیگاری قدیمی هم با ترک میتوانند شاهد بهبود قابل توجه سلامت عروقی خود باشند.
نتیجهگیری: کنترل سلامت عروقی در دستان شماست
سیگار آسیب جدی و ماندگاری به سیستم عروقی وارد میکند. اما با ترک آن میتوان بخشی از این آسیبها را جبران کرد و از سلامت رگها محافظت نمود. اگر امروز اقدام کنید، آیندهای سالمتر و بدون دود در انتظار شما خواهد بود.
مرکز آنژیوپلاستی پا آنژیوسنتر آماده است تا به شما در درمان مشکلاتی مانند واریس، ترومبوز ورید عمقی و سایر بیماریهای عروقی کمک کند و شما را در مسیر دستیابی به رگهایی سالم و زندگیای پرنشاط همراهی نماید.
source