ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یکی از رایج‌ترین ویروس‌های مقاربتی در جهان است که سالانه میلیون‌ها نفر را مبتلا می‌کند. این ویروس انواع مختلفی دارد که بعضی از آن‌ها کم‌خطر و باعث زگیل تناسلی می‌شوند، و برخی دیگر پرخطر بوده و می‌توانند به سرطان‌های جدی مانند سرطان دهانه رحم، سرطان آلت تناسلی و سرطان مقعد منجر شوند. بررسی شیوع HPV در زنان و مردان به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از ریسک‌ها و نیازهای پیشگیری داشته باشیم و راهکارهای مناسبی برای کنترل این بیماری ارائه دهیم. در این مقاله، به مقایسه‌ی شیوع HPV در زنان و مردان، عوامل مؤثر بر ابتلا، و پیامدهای آن می‌پردازیم.

HPV یک ویروس DNA کوچک است که پوست و مخاط بدن را آلوده می‌کند. بیش از ۱۰۰ نوع مختلف از این ویروس شناخته شده است که حدود ۴۰ نوع آن می‌تواند ناحیه تناسلی را آلوده کند.

• انواع کم‌خطر: باعث زگیل تناسلی می‌شوند و معمولاً به سرطان منجر نمی‌شوند.

• انواع پرخطر: در طول زمان می‌توانند به تغییرات سلولی و در نهایت سرطان منجر شوند، مهم‌ترین آن‌ها HPV 16 و HPV 18 هستند.

ویروس HPV از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود، اما تماس پوستی با نواحی آلوده نیز می‌تواند عامل انتقال باشد. اکثر افراد پس از ابتلا علائم خاصی ندارند و سیستم ایمنی بدن معمولاً بعد از ۶ تا ۲۴ ماه ویروس را از بین می‌برد، اما در برخی افراد ویروس مزمن می‌شود و مشکلات جدی ایجاد می‌کند.

زنان یکی از گروه‌های حساس به HPV هستند، زیرا برخی انواع پرخطر ویروس می‌توانند باعث سرطان دهانه رحم شوند. بر اساس آمار جهانی، تقریباً ۸۰٪ زنان فعال جنسی در طول زندگی خود حداقل یک بار به HPV مبتلا می‌شوند.

عوامل مؤثر بر شیوع در زنان

شیوع HPV در زنان تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد:

• سن: بیشترین شیوع در زنان بین ۲۰ تا ۲۵ سال دیده می‌شود، زیرا این گروه بیشتر در معرض ابتلا به اولین روابط جنسی قرار دارند.

• تعداد شرکای جنسی: افزایش تعداد شرکای جنسی خطر ابتلا به HPV را افزایش می‌دهد.

• سیستم ایمنی: زنان با سیستم ایمنی ضعیف، مثل بیماران HIV مثبت، بیشتر در معرض ابتلا هستند.

• مصرف سیگار: تحقیقات نشان داده است که سیگار کشیدن باعث کاهش قدرت سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونت HPV می‌شود.

پیامدهای عفونت HPV در زنان

• زگیل تناسلی: زائده‌های کوچک روی نواحی تناسلی، معمولاً بدون درد.

• سرطان دهانه رحم: شایع‌ترین عارضه جدی HPV در زنان، که می‌تواند کشنده باشد.

• سرطان واژن و مقعد: کمتر رایج اما مرتبط با انواع پرخطر HPV.

غربالگری و پیشگیری

غربالگری منظم با تست پاپ اسمیر و تست HPV DNA می‌تواند تغییرات سلولی پیش‌سرطانی را تشخیص دهد و از پیشرفت سرطان جلوگیری کند. همچنین واکسیناسیون HPV برای دختران و زنان جوان یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری است.

مردان نیز به اندازه زنان در معرض HPV هستند، اما در گذشته کمتر به آن توجه شده است. تحقیقات نشان داده‌اند که حدود ۴۵٪ مردان فعال جنسی در مقطعی از زندگی خود به HPV مبتلا می‌شوند.

 عوامل مؤثر بر شیوع در مردان

• سن: مردان جوان، به ویژه بین ۲۰ تا ۳۰ سال، بیشترین شیوع را دارند.

• تعداد شرکای جنسی: مانند زنان، افزایش تعداد شرکای جنسی خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

• رابطه جنسی با مردان: مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند، شیوع HPV در آن‌ها بالاتر است.

• سیستم ایمنی ضعیف: مردانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز بیشتر در معرض خطر هستند.

پیامدهای عفونت HPV در مردان

• زگیل تناسلی: شایع‌ترین عارضه، معمولاً روی آلت تناسلی و کیسه بیضه ظاهر می‌شود.

• سرطان آلت تناسلی: نادر اما مرتبط با انواع پرخطر HPV.

• سرطان مقعد و حنجره: مردانی که رابطه جنسی مقعدی دارند و مردانی که سیگار می‌کشند، در معرض خطر بیشتری هستند.

غربالگری و پیشگیری در مردان

در حالی که غربالگری منظم HPV در مردان به اندازه زنان رواج ندارد، واکسیناسیون HPV به ویژه برای مردان جوان توصیه می‌شود. این واکسن می‌تواند مانع ابتلا به زگیل تناسلی و برخی سرطان‌ها شود.

 مقایسه شیوع HPV بین زنان و مردان

تفاوت‌های آماری

تحقیقات نشان داده است که:

• شیوع HPV در زنان جوان (۲۰–۲۵ سال) بالاتر از مردان هم‌سن است.

• با افزایش سن، میزان HPV در زنان کاهش می‌یابد، اما در مردان این کاهش کمتر مشهود است و ممکن است تا سنین بالاتر ادامه یابد.

• مردان نسبت به زنان کمتر علائم جدی دارند و اغلب ناقل بدون علامت هستند، بنابراین انتقال ویروس به دیگران راحت‌تر اتفاق می‌افتد.

 تفاوت در عوارض

• زنان بیشتر در معرض سرطان دهانه رحم هستند.

• مردان بیشتر ناقل بدون علامت هستند و کمتر دچار سرطان می‌شوند، اما در گروه‌های پرخطر مانند مردان همجنسگرا، خطر سرطان مقعد بالاتر است.

 دلایل تفاوت‌ها

• بیولوژی دستگاه تناسلی: بافت دهانه رحم حساس‌تر به عفونت HPV است و تغییرات سلولی بیشتری ایجاد می‌کند.

• تشخیص و غربالگری: زنان اغلب به دلیل پاپ اسمیر تحت بررسی قرار می‌گیرند، در حالی که غربالگری در مردان کمتر انجام می‌شود.

• رفتارهای جنسی: تفاوت در الگوهای جنسی و استفاده از محافظ‌های جنسی می‌تواند شیوع را تحت تأثیر قرار دهد.

 اهمیت پیشگیری در هر دو جنس

پیشگیری از HPV برای زنان و مردان ضروری است، زیرا ویروس می‌تواند بدون علامت منتقل شود و باعث مشکلات جدی شود. مهم‌ترین روش‌های پیشگیری شامل:

واکسیناسیون HPV: برای دختران و پسران جوان قبل از شروع فعالیت جنسی توصیه می‌شود.

استفاده از کاندوم: می‌تواند تا حدی خطر ابتلا را کاهش دهد، اگرچه محافظت کامل نیست.

غربالگری منظم: مخصوصاً برای زنان، تست پاپ اسمیر و تست HPV DNA از اهمیت بالایی برخوردار است.

آگاهی‌بخشی و آموزش جنسی: اطلاع‌رسانی به جوانان و بزرگسالان درباره ویروس و روش‌های پیشگیری.

 نتیجه‌گیری

ویروس HPV یکی از شایع‌ترین ویروس‌های مقاربتی است که هم زنان و هم مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شیوع آن در زنان جوان بالاتر است، اما مردان بیشتر ناقل بدون علامت هستند. عوارض HPV در زنان شدیدتر است و شامل سرطان دهانه رحم می‌شود، در حالی که مردان کمتر دچار سرطان می‌شوند اما انتقال ویروس از آن‌ها به زنان و دیگران رایج است.

پیشگیری از HPV با واکسیناسیون، استفاده از کاندوم، غربالگری منظم و آموزش جنسی امکان‌پذیر است. توجه به تفاوت‌های زیستی و رفتاری بین زنان و مردان به ما کمک می‌کند تا برنامه‌های پیشگیری و درمان مؤثرتری طراحی کنیم و از شیوع این ویروس در جامعه بکاهیم.