به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر،HIV، ویروسی که در ۴ دهه پیش جهان را درگیر کرد، به‌طور مستقیم به بیماری ایدز منجر می‌شود و سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند. این ویروس عمدتاً از طریق خون، مایعات جنسی و شیر مادر منتقل می‌شود و در صورت عدم کنترل، فرد مبتلا به عفونت‌های فرصت‌طلب و سرطان‌های خاص دچار می‌شود. ایران نیز از همان روزهای نخستین با بحران‌های مختلفی در زمینه مبارزه با HIV روبه‌رو بود که هر کدام تأثیرات خاص خود را به همراه داشت.
آغاز بحران HIV در ایران
در ابتدای دهه ۶۰ میلادی، ویروس HIV وارد ایران شد و موارد ابتلا در میان بیماران هموفیلی که فرآورده‌های خونی وارداتی دریافت می‌کردند، مشاهده شد. در آن زمان، به دلیل نبود آزمایش‌های تشخیص سریع، خون‌های وارداتی گاهی آلوده به ویروس HIV بودند و این مسئله موجب گسترش بیماری در میان کسانی شد که از این خون‌ها برای درمان استفاده می‌کردند. پس از شناسایی منبع آلودگی، اقدامات فوری برای تصفیه خون‌های وارداتی انجام شد و این مشکل تا حد زیادی برطرف گردید.
تغییر مسیر اپیدمی به اعتیاد تزریقی
با گذشت زمان و گسترش مصرف مواد مخدر تزریقی، ویروس HIV به سرعت در میان معتادان تزریقی شیوع پیدا کرد. استفاده از سرنگ‌های مشترک در زندان‌ها و مراکز بازپروری یکی از اصلی‌ترین دلایل گسترش این بیماری در ایران بود. این شرایط باعث شد که اپیدمی HIV میان این گروه اجتماعی به طور چشمگیری افزایش یابد. در آن زمان، که اعتیاد هنوز یک جرم محسوب می‌شد، بسیاری از معتادان به زندان منتقل می‌شدند و این امر زمینه‌ساز گسترش سریع HIV در میان زندانیان شد.
تحولی در درمان HIV: ورود داروهای ضدویروسی
تا اوایل دهه ۹۰ میلادی، هیچ درمان قطعی برای HIV وجود نداشت و بسیاری از بیماران مبتلا به این ویروس، به‌ویژه بیمارانی که از خون‌های آلوده استفاده کرده بودند، جان خود را از دست می‌دادند. اما در سال ۱۹۹۶ میلادی، تحولی بزرگ در عرصه درمان این بیماری رخ داد. معرفی داروهای ضدویروسی در قالب درمان‌های ترکیبی به‌سرعت اثربخشی درمان‌ها را افزایش داد. این داروها به‌طور مؤثر ویروس HIV را کنترل کرده و طول عمر بیماران را به سطح طبیعی رساندند. از همان زمان، درمان‌های ضدویروسی به صورت رایگان و تحت پوشش وزارت بهداشت ایران در دسترس مبتلایان قرار گرفت و این بیماران توانستند زندگی سالم و طولانی داشته باشند.
گام‌های مؤثر در کنترل HIV و نقش وزارت بهداشت
امروزه، پس از گذشت نزدیک به ۳۰ سال از معرفی داروهای ضدویروسی، ایران یکی از پیشگامان در درمان HIV در منطقه است. بیمارانی که تحت درمان‌های مداوم قرار می‌گیرند، می‌توانند به زندگی اجتماعی خود ادامه دهند، ازدواج کنند، باردار شوند و فرزندانی سالم به دنیا آورند. درمان‌های رایگان و مشاوره‌های تخصصی در بیش از ۲۰۰ مرکز درمانی سراسر کشور به مبتلایان به HIV ارائه می‌شود و روند تشخیص و درمان در این مراکز طبق آخرین پروتکل‌های درمانی دنیا اجرا می‌شود.
چالش‌های باقی‌مانده و اهمیت تشخیص زودهنگام
با وجود پیشرفت‌های بزرگ در درمان HIV، چالش‌های مهمی هنوز وجود دارد. در ایران، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، غربالگری عمومی برای HIV انجام نمی‌شود و تنها افرادی که رفتارهای پرخطر دارند، می‌توانند به مراکز مشاوره و درمان مراجعه کنند. این موضوع اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان سریع را برجسته می‌کند. در صورتی که درمان به‌موقع آغاز شود، فرد مبتلا می‌تواند تا سال‌ها زندگی سالم و بدون علامت داشته باشد.
با گذشت ۴ دهه از شناسایی HIV و ایدز، جهان و ایران گام‌های بزرگی در جهت کنترل و درمان این بیماری برداشته‌اند. از خون‌های آلوده تا داروهای ضدویروسی مؤثر، مسیر مبارزه با HIV هنوز ادامه دارد، اما پیشرفت‌های علمی و درمانی در این زمینه امیدبخش است. امروز، با تشخیص سریع، درمان مؤثر و پیگیری منظم، مبتلایان به HIV می‌توانند زندگی‌ای سالم، طولانی و بدون محدودیت داشته باشند.