کد خبر: 288324

تاریخ انتشار: دوشنبه 26 آبان 1404 – 22:08

به گزارش بهداشت نیوز حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در آغاز سخنان خود در هفتمین دوره هفته ملی کتاب کشاورزی ومنابع طبیعی در سازمان تات با تسلیت ایام فاطمیه و گرامیداشت روز کتاب، کتاب‌خوانی و کتابدار و نیز هفته کتاب، از برگزارکنندگان نشست علمی مرتبط با کتاب‌های حوزه کشاورزی و منابع طبیعی تقدیر کرد. وی با اشاره به نقش برجسته دکتر گل‌محمدی و دیگر دست‌اندرکاران، گردهمایی متخصصان این حوزه را اقدامی ارزشمند دانست.

استاد خسروپناه در ادامه به طرح یک پرسش بنیادین پرداخت: با وجود فراگیری هوش مصنوعی، کوانتوم، پلتفرم‌های تصویری، پادکست‌ها و رسانه‌های چندرسانه‌ای، چه ضرورتی دارد که همچنان از کتاب و کتاب‌خوانی سخن گفته شود؟

وی در تشریح این موضوع گفت: امروز همه اقشار جامعه از ابزارهای دیجیتال استفاده می‌کنند؛ از کودکان و نوجوانان تا جوانان و دانشگاهیان. بنابراین پرسش مهمی پیش روی ماست: آیا باید کودکان و نسل آینده را به کتاب عادت دهیم، یا به استفاده درست از فضای مجازی؟ سواد کتاب‌خوانی اولویت دارد یا سواد رسانه‌ای و مجازی؟

او تأکید کرد که پاسخ نهایی را مخاطبان و متخصصان بهتر می‌دانند، اما واقعیتی مهم وجود دارد: در فضای علمی جهان، هر شخصی که نظریه، تحقیق یا مقاله‌ای ارائه می‌کند، نیازمند ارائه منبع معتبر است. حتی اگر کسی بگوید منبع اطلاعاتش هوش مصنوعی است، این پاسخ علمی نیست؛ مگر اینکه خروجی از طریق یک سامانه علمی معتبر بازنشر شده و پشتوانه مکتوب داشته باشد.

به گفته وی، حتی در قرن بیست‌ویکم که بخش زیادی از محتوا به صورت دیجیتالی تولید و منتشر می‌شود، کتاب و مجله چاپی و الکترونیکی هنوز معیار اعتبار علمی‌اند.

رابطه کتاب با حکمرانی فرهنگی پیامبر اسلام

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی سپس با نگاهی تاریخی و دینی، جایگاه کتاب را در سنت پیامبران یادآور شد. وی گفت: هر پیامبری معجزه‌ای داشته است؛ عصای موسی و ید بیضا، یا شفای بیماران و احیای مردگان توسط حضرت عیسی(ع). اما معجزه پیامبر اسلام(ص) یک کتاب است: قرآن کریم.

او با اشاره به سوره علق نخستین سوره نازل‌شده بر پیامبر افزود: در همان آغاز بعثت، خداوند سخن از خواندن و قلم به میان آورده است: «اقرأ باسم ربک، الذی علّم بالقلم.» همچنین دومین سوره نازل‌شده نیز با «ن والقلم و ما یسطرون» آغاز می‌شود؛ یعنی محوریت قلم و نوشتار در همان گام‌های نخست رسالت.

استاد خسروپناه نتیجه گرفت: معجزه پیامبر اسلام فرهنگی است؛ حکمرانی ایشان نیز حکمرانی فرهنگی بوده و چون پیامبر آخرالزمان است، الگوی حکمرانی دینی نیز تا پایان تاریخ، حکمرانی فرهنگی خواهد بود؛ حکمرانی با قلم، کتاب و تولید معرفت.

 ضرورت بهره‌گیری از کتاب‌های کشاورزی و منابع طبیعی

وی سپس پیوندی میان آموزه‌های وحیانی و حوزه کشاورزی برقرار کرد و گفت: خداوند در قرآن، نام خود را در کنار بسیاری از پدیده‌های طبیعی قرار داده است؛ «ربّ السما»، «ربّ الارض»، «ربّ الجبال»، «ربّ البحار». این یعنی طبیعت، کتاب تکوین الهی است. دانشمندان و استادان کشاورزی و منابع طبیعی این آیات تکوینی را با پژوهش، آزمایش و تجربه تبدیل به کتاب تدوین‌شده علمی می‌کنند؛ تا انسان بتواند نعمت‌های الهی و ساختارهای طبیعت را درست بشناسد و از آنها بهره‌مند شود.

به گفته استاد خسروپناه، محصول همین تلاش‌ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی، تدوین سند امنیت غذایی بوده است؛ سندی که حاصل سال‌ها پژوهش، مقاله و کتاب است. استاد خسروپناه به یک مشکل جدی اشاره کرد: اسناد علمی و کارشناسی، تدوین می‌شود، اما در مرحله اجرا با پاسخ‌هایی نظیر «کمبود منابع مالی» مواجه می‌شویم.

وی تأکید کرد که هدف او صرفاً نقد نیست، بلکه نشان دادن فاصله میان دانش علمی—که در قالب کتاب و سند تدوین می‌شود—و اجرای عملی آن است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه سخنان خود، تأکید کرد که برای اجرای سند امنیت غذایی، همیشه نیاز به منابع مالی کلان نیست. به گفته او، بسیاری از ظرفیت‌ها و منابع کشور سرگردان است و بخشی از راه‌های اجرای سند، تنها تدبیر، خیرخواهی و مدیریت درست می‌خواهد؛ نه بودجه‌های سنگین.

استاد خسروپناه افزود: تمام تلاش‌ها در تألیف و تولید کتاب‌های کشاورزی و منابع طبیعی برای آن است که «کتاب تکوین» طبیعت، به «کتاب تدوین» تبدیل شود و پس از آن، این کتاب تدوین‌شده وارد حکمرانی کشاورزی شود. هدف نهایی نیز همین است: وقتی حکمرانی علمی در کشاورزی شکل می‌گیرد، دانشگاه‌ها رشد می‌کنند، زمین‌های کشاورزی پربارتر می‌شوند، دستاوردهای علمی غنی‌تر می‌شود و سفره مردم نیز بهبود می‌یابد. اما وقتی از این دانش استفاده نشود و اسناد مهمی مانند سند امنیت غذایی به اجرا نرسد، طبیعی است که مشکلات یکی پس از دیگری ظاهر می‌شود؛ در حالی که گزارش‌های رسمی گاهی تصویری مثبت از وضعیت نهاده‌ها، گوشت و مرغ ارائه می‌کنند، اما واقعیت میدانی متفاوت است.

ضرورت الگوی ترکیب آموزش نظری و عملی

وی سپس به مسئله آموزش کشاورزی پرداخت و با اشاره به ساختار آموزش پزشکی در کشور گفت: در وزارت بهداشت، اعضای هیئت علمی تنها مدرس دانشگاه نیستند؛ آنها پس از دو سال آموزش علوم پایه، دانشجویان را در محیط واقعی بیمارستان تربیت می‌کنند تا پزشک، پرستار یا پیراپزشک شوند. یعنی نظر و عمل در هم تنیده است.

استاد خسروپناه با بیان اینکه در کشور ۱۲ هزار عضو هیئت علمی کشاورزی وجود دارد و ۱۸۰۰ نفر از آنها در سازمان تات فعالیت می‌کنند، افزود: این مجموعه به‌طور طبیعی باید مسائل وزارت جهاد کشاورزی را حل کند و بخشی از کارکرد آن نیز همین است. اما این‌که چقدر این ظرفیت بالفعل شده و چقدر از دل پژوهش‌ها به زمین کشاورزی راه یافته، نیازمند ارزیابی دقیق است.

او در ادامه هشدار داد که بسیاری از مراکز پژوهشی کشاورزی که زیر مجموعه دستگاه‌های دولتی بودند، در سال‌های اخیر تعطیل یا به دانشگاه‌ها واگذار شده‌اند. اکنون نیز زمزمه جدایی سایر مراکز پژوهشی به گوش می‌رسد.

به گفته وی؛ اگر این مراکز از دستگاه اجرایی منفک شوند و صرفاً برای مسائل محدود خود فعالیت کنند، «پژوهش» از «مسئله واقعی کشور» جدا می‌شود و هیچ تحول جدی در کشاورزی رخ نخواهد داد. در حالی که اگر اعضای علمی و دانشجویان کشاورزی با زمین واقعی، مزرعه واقعی و مسئله واقعی درگیر شوند، می‌توان انتظار داشت که پژوهش‌ها به تراز جهانی برسد.

استاد خسروپناه تأکید کرد: اگر الگوی وزارت بهداشت به‌صورت بومی در کشاورزی پیاده شود، ایران می‌تواند از رتبه‌های پایین در حوزه پتنت، صنعت و TRL فاصله بگیرد و حتی به رتبه‌های بیست‌گانه اول دنیا برسد.

وی در بخش پایانی خطاب به دکتر گل‌محمدی، رئیس سازمان تات، گفت: شما فردی دغدغه‌مند هستید و بهتر از من می‌دانید که چگونه می‌توانیم در کنار تولید علم، تولید فناوری کشاورزی داشته باشیم. باید فکر کنیم چگونه رتبه علمی ما و رتبه فناوری ما در کنار هم رشد کنند. خروجی کتاب و پژوهش باید فناوری و اثر کاربردی باشد.