شکستگی‌های فشاری مهره‌ها یکی از شایع‌ترین آسیب‌های ستون فقرات هستند که می‌توانند عوارض قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیماران داشته باشند. این نوع شکستگی‌ها معمولاً در ناحیه قفسه سینه و کمری ستون فقرات رخ می‌دهند و می‌توانند ناشی از تروما، پوکی استخوان، یا بیماری‌های زمینه‌ای باشند. شناخت علل، تشخیص و درمان این شکستگی‌ها اهمیت زیادی در پیشگیری از مشکلات ثانویه و بازگشت عملکرد طبیعی ستون فقرات دارد.

تعریف و انواع شکستگی‌های فشاری مهره‌ها

شکستگی فشاری مهره‌ها به حالتی گفته می‌شود که قسمت قدامی مهره تحت فشار قرار گرفته و دچار فروپاشی یا خرد شدن می‌شود. این شکستگی معمولاً منجر به کاهش ارتفاع مهره و تغییر شکل ستون فقرات می‌گردد. شکستگی‌های فشاری را می‌توان بر اساس شدت آسیب، مکان مهره و علت ایجاد به انواع مختلف تقسیم کرد.

از جمله رایج‌ترین انواع می‌توان به شکستگی‌های ناشی از تروما، شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان و شکستگی‌های ناشی از بیماری‌های متاستاتیک اشاره کرد. هر یک از این انواع ویژگی‌ها و ریسک فاکتورهای خاص خود را دارند و درمان متفاوتی نیاز دارند.

علل شکستگی‌های فشاری مهره‌ها

علل شکستگی‌های فشاری مهره‌ها بسیار متنوع هستند و شناخت دقیق آنها در پیشگیری و درمان بسیار اهمیت دارد.

یکی از شایع‌ترین علل، پوکی استخوان است که باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش شکنندگی مهره‌ها می‌شود. در افراد مسن، حتی ضربه‌های خفیف نیز می‌توانند منجر به شکستگی فشاری شوند.

تروما یکی دیگر از عوامل مهم است. حوادث رانندگی، سقوط از ارتفاع یا ضربه مستقیم به ستون فقرات می‌توانند فشار زیادی به مهره‌ها وارد کرده و باعث فروپاشی آنها شوند.

برخی بیماری‌ها مانند سرطان‌های متاستاتیک یا تومورهای نخاعی نیز می‌توانند مهره‌ها را ضعیف کرده و مستعد شکستگی کنند. عفونت‌های ستون فقرات نیز گاهی به تخریب ساختار مهره منجر می‌شوند و شکستگی فشاری ایجاد می‌کنند.

پاتوفیزیولوژی شکستگی‌های فشاری مهره‌ها

در شکستگی‌های فشاری، فشار بیش از حد بر قسمت قدامی مهره باعث خرد شدن استخوان و کاهش ارتفاع آن می‌شود. این کاهش ارتفاع می‌تواند منجر به تغییر شکل ستون فقرات شود و در موارد شدید باعث خمیدگی بیش از حد یا کیفوز گردد.

تغییر شکل مهره‌ها همچنین می‌تواند بر دیسک‌های بین مهره‌ای فشار وارد کرده و عملکرد طبیعی ستون فقرات را مختل کند. در برخی موارد، فشار به کانال نخاعی یا ریشه‌های عصبی ممکن است ایجاد شود و علائم عصبی مانند درد شدید، بی‌حسی یا ضعف عضلانی را به همراه داشته باشد.

علائم بالینی

شکستگی‌های فشاری مهره‌ها می‌توانند به صورت ناگهانی یا تدریجی خود را نشان دهند. درد شدید در ناحیه آسیب‌دیده یکی از شایع‌ترین علائم است و ممکن است با حرکت یا تغییر وضعیت تشدید شود.

کاهش قد و تغییر شکل ستون فقرات، به ویژه در افراد مسن مبتلا به پوکی استخوان، از دیگر علائم مهم است. این تغییر شکل می‌تواند به ایجاد خمیدگی در ناحیه پشت منجر شود.

در موارد شدید، اختلالات عصبی مانند ضعف اندام‌ها، بی‌حسی یا کاهش کنترل ادرار و مدفوع ممکن است ایجاد شود. تشخیص به موقع این علائم اهمیت زیادی دارد تا از آسیب دائمی نخاع جلوگیری شود.

تشخیص

تشخیص شکستگی‌های فشاری مهره‌ها بر اساس شرح حال، معاینه بالینی و روش‌های تصویربرداری انجام می‌شود.

در شرح حال، پزشک به دنبال سابقه ضربه، بیماری‌های زمینه‌ای و علائم عصبی خواهد بود. معاینه بالینی شامل ارزیابی درد، حساسیت، دامنه حرکت ستون فقرات و بررسی علائم عصبی است.

تصویربرداری ابزار اصلی در تشخیص است. رادیوگرافی ساده می‌تواند کاهش ارتفاع مهره‌ها و تغییر شکل ستون فقرات را نشان دهد. سی تی اسکن جزئیات بیشتری از شکستگی و وضعیت استخوان ارائه می‌دهد و برای برنامه‌ریزی جراحی مفید است. ام آر آی نیز برای ارزیابی وضعیت نخاع و بافت نرم اطراف مهره‌ها استفاده می‌شود.

درمان غیرجراحی

در بیشتر موارد شکستگی‌های فشاری مهره‌ها با درمان غیرجراحی قابل مدیریت هستند. این روش شامل استراحت نسبی، داروهای ضد درد و فیزیوتراپی می‌شود.

استفاده از بریس یا کمربند طبی می‌تواند به تثبیت ستون فقرات و کاهش درد کمک کند. فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویت عضلات پشت و شکم و حفظ دامنه حرکت است. داروهای ضد التهاب و مسکن‌ها به کنترل درد کمک می‌کنند.

در بیماران مبتلا به پوکی استخوان، درمان دارویی برای افزایش تراکم استخوان نیز ضروری است تا از شکستگی‌های بعدی جلوگیری شود.

درمان جراحی

در موارد شدید یا شکستگی‌های پیچیده، درمان جراحی ممکن است ضروری باشد. روش‌های جراحی شامل ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی هستند که با تزریق سیمان استخوانی به داخل مهره، ارتفاع آن را بازسازی و تثبیت می‌کنند.

در مواردی که شکستگی باعث فشار بر نخاع یا ریشه‌های عصبی شده باشد، جراحی‌های باز با تخلیه فشار و تثبیت مهره‌ها مورد نیاز است. انتخاب روش جراحی بستگی به نوع شکستگی، وضعیت بیمار و وجود بیماری‌های زمینه‌ای دارد.

پیش‌آگهی و عوارض

پیش‌آگهی شکستگی‌های فشاری مهره‌ها به شدت آسیب، سن بیمار و درمان انتخابی بستگی دارد. در بیشتر بیماران با درمان مناسب، درد کاهش می‌یابد و عملکرد ستون فقرات بهبود می‌یابد.

عوارض می‌توانند شامل تغییر شکل ستون فقرات، درد مزمن، کاهش قد و مشکلات عصبی باشند. در بیماران مسن یا مبتلا به پوکی استخوان، احتمال شکستگی‌های بعدی نیز افزایش می‌یابد.

پیشگیری

پیشگیری از شکستگی‌های فشاری مهره‌ها شامل مدیریت پوکی استخوان، تقویت عضلات ستون فقرات و رعایت نکات ایمنی در فعالیت‌های روزانه است.

تغذیه مناسب با کلسیم و ویتامین دی، ورزش منظم و اجتناب از سقوط و ضربه به ستون فقرات نقش مهمی در کاهش خطر دارد. در بیماران پرخطر، داروهای افزایش تراکم استخوان می‌توانند از شکستگی جلوگیری کنند.

جمع‌بندی

شکستگی‌های فشاری مهره‌ها آسیب شایعی هستند که می‌توانند کیفیت زندگی بیماران را تحت تأثیر قرار دهند. شناخت علل، تشخیص به موقع و درمان مناسب اهمیت زیادی در پیشگیری از عوارض و بازگشت عملکرد طبیعی ستون فقرات دارد. درمان می‌تواند غیرجراحی یا جراحی باشد و انتخاب روش مناسب بستگی به شدت شکستگی و وضعیت بیمار دارد. مراقبت‌های پیشگیرانه و مدیریت عوامل خطر نیز نقش مهمی در کاهش شیوع این شکستگی‌ها ایفا می‌کنند.