استرس و اضطراب از اختلالاتی است که افراد زیادی پیر و جوان در برهه ای از زندگی با آن روبرو شده اند، در این مطلب درباره تفاوت این دو اختلال که اغلب آن ها را یکی می دانند آشنا خواهیم شد. این دو اختلال شباهت های زیادی باهم دارند اما بر روی زندگی افراد تاثیرات متفاوتی دارند.

استرس چیست؟

استرس پاسخ طبیعی بدن به فشارهای خارجی است. هرگاه با چالشی مواجه می‌شویم که به نظر می‌رسد خارج از توان ما باشد، بدن ما به حالت آماده‌باش می‌رود. هورمون‌های استرس مانند کورتیزول و آدرنالین به جریان خون آزاد می‌شوند و بدن را برای واکنش‌های فوری آماده می‌کنند. استرس می‌تواند کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد. در حالی که استرس کوتاه‌مدت می‌تواند به عنوان یک نیروی محرک عمل کند، استرس مزمن می‌تواند به مشکلات جدی جسمی و روانی منجر شود.

استرس معمولاً با محرک‌های خارجی همچون کار زیاد، مشکلات خانوادگی یا موانع مالی ایجاد می‌شود. علائم آن شامل خستگی، سردرد، کاهش تمرکز و بی‌خوابی است. اگر استرس مدیریت نشود، به مرور زمان می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرد را در معرض بیماری‌های جسمی قرار دهد.

علائم شایع استرس که باید به آن‌ها توجه کنید

علائم شایع استرس که باید به آن‌ها توجه کنید می تواند شامل علائم جسمانی مانند سردرد، دردهای عضلانی یا گرفتگی، مشکلات گوارشی، افزایش یا کاهش ضربان قلب، مشکل در خواب و خستگی مزمن علائم روانی و احساسی شامل تحریک‌پذیری و عصبانیت سریع، اضطراب یا نگرانی مداوم، احساس ناتوانی یا درماندگی، بی‌حالی یا افسردگی، مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری و همچنین علائم رفتاری مانند تغییر در الگوی غذایی (پرخوری یا کاهش اشتها)، تغییرات در عادت‌های خواب، گوشه‌گیری یا فاصله گرفتن از دوستان و خانواده، وابستگی به الکل، دخانیات یا مواد مخدر باشد.

اضطراب چیست؟

اضطراب، برخلاف استرس، یک واکنش روانی درونی است که بیشتر به نگرانی‌های ذهنی و انتظارات ناشی از آینده مربوط می‌شود. این حالت معمولاً ناشی از ترس‌های ناشناخته یا تهدیدهای خیالی است که در ذهن فرد رخ می‌دهد. اضطراب اغلب بدون وجود محرک خارجی مشخصی رخ می‌دهد و به صورت طولانی‌مدت ادامه دارد.

افرادی که اضطراب را تجربه می‌کنند، ممکن است همیشه احساس نگرانی و تنش داشته باشند، حتی در شرایطی که ظاهراً هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. علائم اضطراب شامل تعریق زیاد، ضربان قلب سریع، ترس‌های غیرمنطقی و احساس عدم کنترل است. در حالی که استرس می‌تواند به سادگی با تغییر محیط یا شرایط کاهش یابد، اضطراب معمولاً به درمان حرفه‌ای نیاز دارد.

نشانه‌های اضطراب

علائم شایع استرس که باید به آن‌ها توجه کنید می تواند شامل علائم جسمانی مانند تپش قلب سریع، تنگی نفس، تعریق بیش از حد، سرگیجه، لرزش یا احساس بی قراری، مشکلات خواب، تنش عضلانی و سردرد، علائم روانی و احساسی شامل نگرانی مداوم و بیش از حد در مورد مسائل کوچک و بزرگ، احساس ترس یا وحشت بی دلیل، تحریک پذیری و بی صبری،احساس ناتوانی در کنترل احساسات، مشکل در تمرکز و حافظه و همچنین علائم رفتاری مانند پرهیز از موقعیت‌های اجتماعی یا وظایف روزمره، نیاز به اطمینان مکرر از دیگران، اجتناب از فعالیت‌های خاصی که ممکن است اضطراب را تشدید کند باشد.

تفاوت‌های کلیدی بین استرس و اضطراب

هرچند استرس و اضطراب ممکن است مشابه به نظر برسند، اما تفاوت‌های کلیدی بین آن‌ها وجود دارد. استرس اغلب نتیجه یک محرک خارجی مانند یک پروژه کاری یا مهلت زمانی است، در حالی که اضطراب معمولاً از احساسات درونی و پیش‌بینی‌های منفی درباره آینده ناشی می‌شود. از سوی دیگر، استرس پس از رفع مشکل یا چالش معمولاً کاهش می‌یابد، اما اضطراب ممکن است حتی بدون دلیل مشخص ادامه یابد.

استرس می‌تواند به‌صورت مثبت عمل کند و فرد را به عملکرد بهتر تحریک کند، اما اضطراب معمولاً باعث افت عملکرد و کاهش کیفیت زندگی می‌شود.

چگونه می‌توان استرس را مدیریت کرد؟

مدیریت استرس نیازمند رویکردهای متنوعی است. یکی از راه‌های مؤثر برای کنترل استرس، تغییر در سبک زندگی است. ورزش منظم، تغذیه سالم و خواب کافی از جمله عواملی هستند که می‌توانند تأثیر زیادی در کاهش استرس داشته باشند. همچنین، استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا می‌تواند به تسکین فوری استرس کمک کند.

برخی افراد ممکن است با استفاده از تکنیک‌های زمان‌بندی و برنامه‌ریزی منظم بتوانند از بروز استرس جلوگیری کنند. به هر حال، مدیریت استرس باید به عنوان یک فرآیند مداوم در نظر گرفته شود و تنها به شرایط بحرانی محدود نشود.

مدیریت استرس با تغییر سبک زندگی و تمرینات آرامش‌بخش

مدیریت استرس با استفاده از تغییرات در سبک زندگی و تمرینات آرامش‌بخش می‌تواند به طور مؤثری از بروز استـرس جلوگیری کرده و تأثیرات آن را کاهش دهد.

فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی، دویدن، یا یوگا می‌تواند باعث ترشح هورمون‌های آرامش‌بخش مانند اندورفین شود و سطح استـرس را کاهش دهد. همچنین مصرف غذاهای سالم (مانند میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های کم‌چرب)، خواب کافی و کاهش مصرف کافئین و نیکوتین باعث افزایش انرژی و بهبود خلق و خوی شما می شود و از انرژی منفی استرس جلوگیری می کند.

همچنین تمریناتی از جمله تنفس عمیق، مدیتیشن  و یوگا به تمرکز بر لحظه حال و حذف افکار منفی کمک می‌کند و استرس رو کاهش می دهد.

روش‌های مؤثر برای کنترل اضطراب

اضطراب به‌طور معمول نیاز به درمان‌های پیچیده‌تری دارد. در بسیاری از موارد، مشاوره روان‌شناختی یا استفاده از داروهای ضد اضطراب ممکن است برای کنترل این وضعیت لازم باشد. درمان‌های رفتاری شناختی یکی از موثرترین روش‌های درمان اضطراب است که به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی خود را تغییر دهند و واکنش‌های بهتری به موقعیت‌های استرس‌زا نشان دهند.

همچنین، تکنیک‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی و مدیتیشن می‌توانند به تسکین اضطراب کمک کنند. در مواردی که اضطراب به شدت بالاست، مراجعه به یک متخصص روان‌شناس یا روان‌پزشک ضروری است. کلینیک روانشناسی و روانپزشکی موج آرامش یکی از بهترین مراکز روانشناسی در ونک تهران است که در زمینه کنترل استـرس و اضطراب می توانید از آن ها کمک بگیرید.

همچنین در این مجموعه از خدمات نوینی برای درمان اضطراب همچون نوروفیدبک، rTMS نیز می توانید استفاده کنید.

چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنیم؟

اگر استرس یا اضطراب شما به مرحله‌ای رسیده که عملکرد روزانه‌تان را مختل کرده است، وقت آن است که از یک متخصص کمک بگیرید. احساس دائمی خستگی، ناتوانی در تمرکز، یا داشتن افکار ناخواسته و تکراری نشانه‌هایی هستند که ممکن است نیاز به مشاوره حرفه‌ای داشته باشید.

همچنین اگر اضطراب شما به صورت فیزیکی بروز کرده و علائمی همچون دردهای عضلانی، سردردهای مکرر یا مشکلات گوارشی را تجربه می‌کنید، مراجعه به یک پزشک برای بررسی وضعیت جسمی و روانی شما ضروری است. شناخت و مدیریت به‌موقع اضطراب و استـرس می‌تواند از مشکلات جدی‌تری در آینده جلوگیری کند.

کلام آخر

استرس و اضطراب دو حالت روانی هستند که بسیاری از ما در طول زندگی تجربه می‌کنیم. با اینکه ممکن است این دو احساس مشابه به نظر برسند، اما هرکدام دارای ویژگی‌ها و تأثیرات متفاوتی بر سلامت جسمی و روانی ما هستند. شناخت تفاوت‌ها و راهکارهای مدیریت این دو احساس، گامی مهم در جهت بهبود کیفیت زندگی و سلامت روانی ما است.

رپورتاژ / ۳۴۳۶۴۹