هنگامی که فردی فوت می‌کند، دارایی و اموال او به ورثه به جا مانده از او می‌رسد. انحصار وراثت هم در صورت تایید فوت فرد متوفی انجام می گیرد. پس از آن تائید فوت فرد، ورثه او تعیین می‌شود و ذینفعان می‌توانند درخواست خود را جهت دریافت حصر وراثت آماده و به مراجع قانونی ارائه دهند. مراحل انحصار وراثت هم باید به صورت دقیق و کامل توسط ورثه فرد تکمیل گردد تا پرونده انحصار وراثت با موفقیت به نتیجه نهایی خود برسد. ما در این مقاله قصد داریم در مورد انحصار وراثت بدون وصیت نامه برایتان مطالب مفیدی ارائه دهیم.

تقسیم ارث 

پس از گرفتن انحصار وراثت، تقسیم ارث انجام می‌پذیرد. برای تقسیم ارث لازم است که ابتدا تعداد وراث و وابستگی خونی آن‌ها با متوفی مشخص گردد. بنابراین ابتدا طبقات ارث مشخص می گردد. طبقات ارث عبارتند از: 

طبقه اول ارث: پدر و مادر متوفی و فرزندان و نوه‌های ایشان 

طبقه دوم ارث: اجداد فرد متوفی و خواهر و برادر و فرزندان آن‌ها 

طبقه سوم ارث: عموها، عمه‌ها، دائی‌ها و خاله‌ها و فرزندان آن‌ها 

نحوه‌ تقسیم ارث بین وراث 

نحوه ی تقسیم ارث بین وراث و افرادی که در طبقات مختلف ارث حضور دارند، شرایط خاصی دارد. این شرایط به شرح زیر می باشد: 

 سهم ارث همسر ، اگر متوفی فرزند داشته باشد،یک چهارم ماترک و اگر متوفی فرزندی نداشته باشد، یک دوم ماترک به او خواهد رسید. 

سهم ارث مادر، اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد، یک ششم ماترک و اگر متوفی فرزند و یا خواهر و برادری نداشته باشد، یک سوم از ماترک به او خواهد رسید. 

سهم ارث پدر، اگر متوفی فرزند داشته باشد، یک ششم از ماترک خواهد بود.

درصورتی که متوفی پسری نداشته باشد، سهم ارث دختر، در صورت واحد بودن یک دوم و یا نصف ماترک خواهد بود و در صورت تعدد دختران، اموال طبق قانون ارث تقسیم خواهد شد. 

سهم ارث خواهر مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر، در صورتی که برادر یا اجداد پدری نباشند، در صورت واحد بودن یک دوم و در صورت تعدد خواهران، طبق قانون ارث تقسیم خواهد شد. 

سهم ارث برادر و خواهر مشترک از مادر و در صورتی که متوفی اجداد مادری نداشته باشد، در صورت واحد بودن یک ششم و در صورت تعدد یک سوم خواهد شد. 

انحصار وراثت بدون وصیت‌نامه 

هنگامی که فوت شخصی بدون وصیت‌نامه باشد، ارث وی مطابق با قوانین تصدیق انحصار وراثت و قانون امور حسبی بین وارثین تقسیم می گردد. در این شرایط، وراث موظفند که درخواست انحصار وراثت به دادگاه ارائه دهند و سپس، دادگاه یک قاضی یا مجری قانونی را برای بررسی دارایی‌های متوفی و تعیین وارث قانونی متوفی منصوب می‌کند. پس از انجام تحقیق و بررسی‌، گواهینامه‌ای صادر می گردد که اسامی وارثین و سهم هر یک از آن‌ها در آن مشخص می‌ شود. 

گواهی انحصار وراثت 

برای درک بهتر انحصار وراثت، لازم است که اطلاعاتی درباره گواهی‌های مربوطه کسب نمایید. این گواهی‌ها به دو نوع تقسیم بندی می‌شوند. گواهی محدود و گواهی نامحدود. نوع هر یک از این گواهی‌ها بر اساس میزان ارزش دارایی متوفی مشخص می‌گردد. 

انحصار وراثت محدود 

گواهی انحصار وراثت محدود زمانی صادر می‌شود که ارزش اموال و دارایی‌های فرد متوفی کمتر از ۵۰ میلیون ریال باشد. برای دریافت این گواهی، وراث بهتر است به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند و فرم استشهادیه محضری را تکمیل نمایند. باید در این جلسه سه نفر شاهد هم حضور داشته باشند و گواهی دهند که فرد فوت‌شده، غیر از افرادی که اسامی آنها در فرم ذکر شده، وراث دیگری ندارند. پس از تایید فرم توسط دفترخانه، وراث باید به یکی از دفاتر الکترونیک خدمات قضایی جهت تکمیل دادخواست گواهی انحصار وراثت محدود مراجعه نمایند. 

انحصار وراثت نامحدود 

در صورتی که ارزش اموال و دارایی‌های فرد متوفی بیش از ۵۰ میلیون ریال باشد، وراث موظف به دریافت گواهی انحصار وراثت نامحدود می شوند. طبق مطالب ذکر شده در بالا، مدت زمان لازم برای صدور این گواهی بیشتر از گواهی انحصار وراثت محدود می باشد. برای اخذ این گواهی، لازم است شورای حل اختلاف یک آگهی مبنی بر عدم وجود ذینفع دیگری را در روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر نماید. پس از گذشت یک ماه از انتشار آگهی، گواهی انحصار وراثت نامحدود برای وراث صادر خواهد شد. 

تفاوت گواهی انحصار وراثت محدود و نامحدود 

مهم‌ترین تفاوت بین گواهی انحصار وراثت محدود و نامحدود مربوط به میزان اموال، مراحل اداری و مدت زمان مورد نیاز برای صدور هر یک از گواهی می باشد. تفاوت‌های مهم این دو نوع گواهی عبارتند از: 

هزینه دریافت گواهی انحصار وراثت، اعم از محدود یا نامحدود، تفاوتی با یکدیگر ندارند. 

صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود به دلیل نیاز به انتشار آگهی در روزنامه، به مدت زمان بیشتری احتیاج دارد. البته انتشار این آگهی توسط شعبه حل اختلاف بدون هزینه صورت می‌پذیرد.

مدت زمان لازم برای صدور گواهی نامحدود با کمک وکیل حقوقی معمولاً حدود ۴۰ روز و برای صدور گواهی محدود کمتر از یک هفته زمان می برد.

مدت زمان انحصار وراثت بعد از فوت به کمک وکیل حقوقی

مدت زمان انحصار وراثت بعد از فوت متوفی، بستگی به محدود یا نامحدود بودن اموال، دارد. در شرایطی که فرآیند انحصار وراثت محدود توسط وکیل حقوقی و یا مشاور حقوقی انجام گیرد، معمولاً بین ده روز تا دو هفته زمان می برد؛ اما اگر انحصار وراثت نامحدود باشد، با کمک وکیل حقوقی شیراز داریوش امیرپور حدود چهل روز تا سه ماه زمان می‌برد. توصیه ما به شما این است که برای تسریع در امور مربوط به انحصار وراثت، بهتر است از یک وکیل حقوقی در شیراز کمک بگیرید.

مراحل گام به گام انحصار وراثت 

وراث برای دریافت سهم‌الارث خود، بهتر است با مراحل انحصار وراثت آشنایی یابند. مراحل انحصار وراثت عبارتند از: 

اخذ گواهی فوت و تکمیل مدارک مربوطه 

ارائه دادخواست انحصار وراثت به دفتر خدمات قضایی 

مراجعه به شورای حل اختلاف جهت رسیدگی به پرونده

تعیین و تایید وضعیت ورثه، اموال و دارایی‌ها 

تصدیق وراث توسط مراجع ذی‌صلاح 

محاسبه مالیات بر ارث

صدور گواهی انحصار وراثت از سوی مراجع قانونی 

تنظیم و تحریر ترکه 

تقسیم ماترک با رعایت مقررات جاری 

ارائه مدارک لازم برای انحصار وراثت

مدارک لازم برای انحصار وراثت 

لازم است پیش از درخواست صدور گواهی انحصار وراثت، مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت را در شورای حل اختلاف آماده نمایید. مهم‌ترین مدارکی که باید ارائه دهید شامل: 

ارائه اصل گواهینامه فوت 

تکمیل فرم استشهادیه تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی توسط وراث 

رسید تحویل اظهارنامه مالیات بر ارث 

تصویر برابر اصل شناسنامه متقاضی و سایر وراث 

وکالت‌نامه معتبر از وکیل دادگستری  

انحصار وراثت در شورای حل اختلاف 

روند انحصار وراثت در شورای حل اختلاف به نحوی است که ابتدا مدارک ارائه شده توسط متقاضیان بررسی می‌گردد. سپس، موضوع از طریق انتشار آگهی در روزنامه های کثیر الانتشار اعلام می‌گردد تا اگر فرد دیگری جز ورثه می باشد و ادعای ارث دارد، خود را معرفی کند. 

پس از اعلان آگهی، یک ماه لازم است زمان بگذرد تا امکان صدور گواهینامه انحصار وراثت فراهم گردد. گواهینامه صادره توسط شورای حل اختلاف شامل فهرست تمامی وارثینی است که حق ارث دارند و همچنین سهم الارث هر یک از آن‌ها نیز دقیقاً مشخص می‌شود تا هیچ‌گونه اختلافی در تقسیم ترکه بین وراث پیش نیاید. 

تمامی فرآیندها و مراحل مربوط به صدور گواهینامه انحصار وراثت از طریق شورای حل اختلاف، از طریق سامانه ثنا به متقاضیان اعلام می‌ گردد. بنابراین، افرادی که درخواست انحصار وراثت را ارائه داده اند و در حال پیگیری مراحل آن هستند، بایستی برای اطلاع از صدور حکم، توسط شورای حل اختلاف به حساب کاربری خود در سامانه ثنا مراجعه نمایند و حکم صادره را دریافت کنند. 

انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی 

برای اخذ گواهی انحصار وراثت، لازم است متقاضی پس از دریافت گواهی فوت متوفی و تهیه استشهادیه انحصار وراثت، به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نماید و دادخواست مربوطه را تنظیم کند. لازم به ذکر است که درخواست یکی از وراث کافی است و نیاز به اقدام سایر وراث نمی باشد. طبق مراحل انحصار وراثت در دفاتر خدمات قضایی، مدارک دیگری نظیر شناسنامه و کارت ملی متوفی و همچنین شناسنامه و کارت ملی وارثین نیز باید همراه با دادخواست پیوست شده باشد تا به مرجع رسیدگی‌کننده یعنی شورای حل اختلاف ارائه گردد. علاوه بر این، سند ازدواج مرحوم و در صورت وجود، وصیت‌نامه نیز جزو مدارک مورد نیاز می باشد و باید ضمیمه دادخواست گردد و به دفتر خدمات قضایی تحویل داده شود.