بر اساس تازه‌ترین گزارش سازمان ملل، موارد ابتلا به HIV در سال ۲۰۲۳ به پایین‌ترین سطح خود از زمان اوج‌گیری این بیماری در دهه ۱۹۸۰ رسیده است. با این حال، این کاهش هنوز تا رسیدن به هدف جهانی حذف ایدز به‌عنوان یک تهدید بهداشت عمومی تا سال ۲۰۳۰ فاصله داریم.

طبق این گزارش، در سال گذشته حدود ۱.۳ میلیون نفر به HIV مبتلا شدند که اگرچه نشان‌دهنده پیشرفت‌هایی مهم است، اما همچنان بیش از سه برابر مقداری است که برای رسیدن به اهداف تعیین‌شده سازمان ملل نیاز داریم. تعداد مرگ‌ومیرهای ناشی از ایدز نیز به ۶۳۰ هزار نفر کاهش یافت؛ کمترین مقدار از اوج ۲.۱ میلیون نفر در سال ۲۰۰۴. این ارقام نمایانگر پیشرفت‌هایی در دسترسی به درمان‌های ضدویروسی و برنامه‌های پیشگیری هستند، اما همچنان چالش‌های بزرگی در مسیر کاهش کامل موارد ابتلا و مرگ‌ومیر باقی مانده است.

پیشرفت‌های پزشکی: تأثیر درمان‌های ضدویروسی بر کاهش مرگ‌ومیر

یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش مرگ‌ومیرهای ناشی از ایدز، گسترش درمان‌های ضدویروسی (Antiretroviral Therapy) است. این درمان‌ها می‌توانند میزان ویروس را در خون کاهش داده و به بیماران امکان دهند عمر طولانی‌تر و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند. با وجود این، هنوز حدود ۹.۳ میلیون نفر از افراد مبتلا به HIV در سراسر جهان به این درمان‌ها دسترسی ندارند. این نابرابری در دسترسی به درمان، یکی از چالش‌های اساسی در کاهش شیوع این بیماری است.

پژوهشگران همچنین بر اهمیت استفاده از روش‌های پیشگیرانه مانند پروفیلاکسی پیش از مواجهه (Pre-Exposure Prophylaxis یا PrEP) تأکید کرده‌اند. این درمان می‌تواند از ابتلای افراد سالم در معرض خطر به ویروس HIV جلوگیری کند. اما بر اساس گزارش UNAIDS، تنها ۱۵ درصد از افرادی که به این روش پیشگیرانه نیاز دارند، در سال ۲۰۲۳ از آن بهره‌مند شدند. این نشان‌دهنده سرعت پایین گسترش این روش در میان جمعیت‌های آسیب‌پذیر است.

چالش‌های حقوقی و اجتماعی در مقابله با HIV

فراتر از چالش‌های درمانی و پزشکی، قوانین تبعیض‌آمیز و رفتارهای تنگ‌نظرانه علیه افراد مبتلا به HIV همچنان مانعی جدی در مسیر پیشرفت به شمار می‌رود. در بسیاری از کشورها، قوانین و فرهنگ‌های اجتماعی به‌گونه‌ای است که افراد مبتلا یا در معرض خطر به دلیل ترس از قضاوت یا تنبیه قانونی از دسترسی به خدمات درمانی و پیشگیرانه محروم می‌شوند.

برای مثال، قواینن اوگاندا، باعث کاهش شدید دسترسی به PrEP در این کشور شده است.

پیشرفت‌های علمی: داروی لنکاپاویر و امیدی جدید

یکی از دستاوردهای قابل توجه در حوزه مقابله با HIV، معرفی داروی لنکاپاویر (Lenacapavir) است. این دارو در آزمایش‌های اولیه توانسته است با ۱۰۰ درصد کارایی از ابتلا به HIV پیشگیری کند. لنکاپاویر به‌عنوان یک «تحول‌ساز» (Game-Changer) در زمینه پیشگیری از HIV شناخته می‌شود و امیدهای بسیاری را در مسیر حذف کامل این بیماری ایجاد کرده است.

با این حال، قیمت بسیار بالای این دارو، که در برخی کشورها تا ۴۰ هزار دلار در سال برای هر بیمار گزارش شده است، دسترسی بسیاری از افراد به این درمان نوین را محدود کرده است. اگرچه شرکت گیلیاد (Gilead)، تولیدکننده این دارو، اخیراً توافق‌هایی با تولیدکنندگان داروهای ژنریک انجام داده تا قیمت آن در کشورهای کم‌درآمد کاهش یابد، اما همچنان میلیون‌ها نفر از این دسترسی محروم خواهند ماند.

چشم‌انداز آینده: چالش‌ها و فرصت‌ها

کریستین استِگلینگ، معاون مدیر UNAIDS، هشدار داده است که اگر روند فعلی ادامه یابد، تعداد افراد مبتلا به HIV حتی پس از سال ۲۰۳۰ نیز بسیار بالا باقی خواهد ماند. او تأکید کرد که دستیابی به کاهش معنادار در موارد ابتلا تنها زمانی امکان‌پذیر است که تمام افراد در معرض خطر به درمان‌ها و روش‌های پیشگیری دسترسی داشته باشند.

این گزارش همچنین بر اهمیت ادامه تحقیقات و سرمایه‌گذاری در زمینه درمان‌های نوین تأکید کرده و خواستار حذف قوانین تبعیض‌آمیز و ترویج حقوق بشر به‌عنوان بخشی از استراتژی جهانی مقابله با ایدز شده است.

  این نوشته‌ها را هم بخوانید