تصور کنید که ساعت‌ها از شب گذشته و شما در حالی که همه خوابیده‌اند، به سمت آشپزخانه می‌روید تا چیزی بخورید. این صحنه شاید برای بسیاری از افراد به‌صورت گاه‌وبیگاه رخ دهد، اما اگر به یک عادت مکرر تبدیل شود، ممکن است به سندرم گرسنگی شبانه مبتلا باشید. این بیماری ترکیبی عجیب و چالش‌برانگیز از مشکلات تغذیه‌ای و خواب است که نه‌تنها بر سلامت جسمی تأثیر می‌گذارد، بلکه جنبه‌های روانی و اجتماعی زندگی فرد را نیز مختل می‌کند. در این مقاله قصد داریم با جزئیات کامل به بررسی این سندرم، علائم، دلایل، درمان و حتی ریشه‌های تاریخی آن بپردازیم تا تصویری شفاف از این اختلال پیچیده ارائه دهیم.
سندرم گرسنگی شبانه چیست؟
سندرم گرسنگی شبانه (Night Eating Syndrome) یک اختلال تغذیه‌ای و خواب است که با رفتارهای خاصی از جمله مصرف غیرطبیعی غذا در شب و اختلال در ریتم طبیعی خواب و تغذیه همراه است. برخلاف پرخوری معمول، این اختلال به‌صورت مداوم و منظم رخ می‌دهد و افراد مبتلا نمی‌توانند بدون خوردن غذا به خواب برگردند.
این بیماری برای اولین بار در دهه ۱۹۵۰ شناسایی شد و از آن زمان تاکنون پژوهش‌های زیادی برای درک آن صورت گرفته است. اگرچه به‌ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما می‌تواند به‌شدت سلامت روانی و جسمی افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
علائم و نشانه‌ها:
سندرم گرسنگی شبانه دارای طیفی از علائم است که می‌تواند بسته به شدت بیماری و شرایط فرد متفاوت باشد:
- مصرف بیش از ۲۵ درصد کالری در شب: افراد مبتلا معمولاً بخش عمده‌ای از کالری روزانه خود را بعد از شام و در ساعات پایانی شب مصرف می‌کنند.
- بیدار شدن مکرر برای غذا خوردن: برخلاف گرسنگی روزانه، این نوع گرسنگی به‌صورت ناگهانی و همراه با تمایل شدید به غذاهای خاص مانند شیرینی یا کربوهیدرات‌ها رخ می‌دهد.
- کمبود اشتها در صبح: بسیاری از مبتلایان هنگام صبح احساس سیری یا بی‌اشتهایی می‌کنند و اغلب صبحانه را حذف می‌کنند.
- مشکلات خواب: این افراد معمولاً به دلیل نیاز به غذا خوردن در طول شب، دچار اختلالات جدی در خواب می‌شوند.
- احساس گناه و اضطراب: پس از مصرف غذا در نیمه‌شب، احساس پشیمانی، شرم یا اضطراب در بسیاری از مبتلایان مشاهده می‌شود.
- ارتباط با مشکلات روانی: این سندرم معمولاً با افسردگی، اضطراب و استرس مزمن همراه است و حتی می‌تواند این مشکلات را تشدید کند.
اپیدمیولوژی و شیوع:
بر اساس آمارهای موجود، سندرم گرسنگی شبانه در حدود ۱ تا ۲ درصد جمعیت عمومی دیده می‌شود، اما در افراد مبتلا به چاقی این میزان به ۱۰ درصد افزایش می‌یابد. مطالعات نشان داده‌اند که این اختلال در زنان بیشتر از مردان رایج است و معمولاً در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بروز می‌کند.
همچنین این اختلال در افرادی که از مشکلات روانی یا استرس شغلی رنج می‌برند یا سابقه افسردگی دارند، بیشتر دیده می‌شود. نکته جالب این است که در برخی فرهنگ‌ها، الگوهای تغذیه‌ای مشابه به‌عنوان بخشی از عادات غذایی پذیرفته شده است، اما وقتی این رفتارها جنبه وسواسی پیدا می‌کنند، مشکل‌ساز می‌شوند.
علت سندرم گرسنگی شبانه:
علت دقیق این اختلال به‌طور کامل مشخص نیست، اما پژوهشگران چندین عامل را به‌عنوان عوامل مؤثر در بروز این سندرم شناسایی کرده‌اند:
- اختلالات هورمونی: عدم تعادل در هورمون‌های مرتبط با اشتها مانند لپتین (هورمون سیری) و گرلین (هورمون گرسنگی) می‌تواند نقش مهمی داشته باشد.
- مشکلات ریتم شبانه‌روزی: اختلال در ساعت داخلی بدن یا ریتم شبانه‌روزی می‌تواند باعث بروز این رفتار شود.
- استرس مزمن: استرس و اضطراب به‌طور مستقیم با افزایش تمایل به خوردن غذا در شب مرتبط هستند.
- عوامل ژنتیکی: برخی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ممکن است عوامل ژنتیکی در بروز این اختلال نقش داشته باشند.
- ارتباط با سایر اختلالات: این سندرم اغلب در افرادی دیده می‌شود که از اختلالات خوردن دیگر مانند پرخوری عصبی یا بی‌اشتهایی عصبی نیز رنج می‌برند.
تاریخچه و موارد جالب تاریخی:
در سال ۱۹۵۵، «آلبرت استنکل»، متخصص تغذیه و روان‌پزشکی، این اختلال را به‌عنوان یک مشکل مستقل شناسایی کرد. او متوجه شد که برخی از بیماران با وجود کاهش وزن شدید، شب‌ها به‌صورت غیرطبیعی غذا می‌خورند.
یکی از موارد جالب مربوط به این اختلال در دهه ۱۹۸۰ مشاهده شد که یک ورزشکار حرفه‌ای به دلیل این اختلال مجبور به بازنشستگی زودهنگام شد. همچنین، پژوهشگران در مطالعات فرهنگی نشان داده‌اند که برخی جوامع به‌دلیل عادات غذایی خاص، به‌صورت ناخواسته الگوهای مشابهی دارند.
درمان:
درمان سندرم گرسنگی شبانه نیاز به رویکردی جامع دارد و باید هم جنبه‌های جسمی و هم روانی آن را در نظر گرفت:
- رویکرد روان‌درمانی: رفتاردرمانی شناختی (CBT) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کمک به تغییر رفتارهای ناسالم مرتبط با تغذیه شبانه است.
- داروها: در موارد شدید، پزشکان ممکن است از داروهای ضدافسردگی یا مهارکننده‌های بازجذب سروتونین استفاده کنند تا سطح هورمون‌ها و حالات روانی تنظیم شود.
- مشاوره تغذیه‌ای: برنامه‌ریزی منظم وعده‌های غذایی، مصرف مواد مغذی و کاهش کربوهیدرات‌ها می‌تواند به کنترل اشتهای شبانه کمک کند.
- تمرینات آرام‌سازی: یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی می‌توانند در کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب مؤثر باشند.
- تنظیم چرخه خواب: ایجاد یک روتین خواب منظم و اجتناب از مصرف کافئین یا غذاهای سنگین در ساعات پایانی روز اهمیت زیادی دارد.
سندرم گرسنگی شبانه در فرهنگ و هنر:
در برخی سریال‌ها و مستندها به این اختلال اشاره شده است. مثلاً در سریال «گریز آناتومی» یکی از شخصیت‌ها با مشکلات شبانه در خوردن غذا مواجه بود. همچنین، در مستندهای مرتبط با اختلالات غذایی، سندرم گرسنگی شبانه به‌عنوان یک مشکل رایج اما ناشناخته مورد توجه قرار گرفته است.
سندرم گرسنگی شبانه یک اختلال پیچیده و چندوجهی است که تأثیر آن فراتر از یک رفتار ساده شبانه است. این بیماری نه‌تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر جنبه‌های روانی و اجتماعی زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. با شناسایی علائم و دریافت درمان مناسب، می‌توان این اختلال را مدیریت کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. اگر شما یا عزیزانتان از این مشکل رنج می‌برید، کمک گرفتن از متخصصان اولین گام برای بهبود است.
منبع برای مطالعه بیشتر شما: +
این نوشته‌ها را هم بخوانید
source