مغز انسان یکی از پیچیده‌ترین ساختارهای شناخته‌شده در جهان است. این عضو بی‌نظیر می‌تواند احساسات را درک کند، خلاقانه فکر کند، مشکلات را حل کند و تصمیم‌های اخلاقی بگیرد. اما وقتی بحث سرعت پردازش اطلاعات به میان می‌آید، مغز ما در مقایسه با هوش مصنوعی و فناوری‌های دیجیتالی عملکردی بسیار کند دارد.
بر اساس پژوهشی جدید که در نشریه Neuron منتشر شده، دانشمندان دانشگاه Caltech به عددی شگفت‌انگیز درباره سرعت تفکر انسان دست یافته‌اند: ۱۰ بیت در ثانیه. این یعنی حتی در ساده‌ترین پردازش‌های ذهنی، مغز ما به شکلی باورنکردنی کند است.
این تحقیق، علاوه بر اندازه‌گیری سرعت تفکر، سعی کرده پاسخی برای این پرسش بیابد: چرا مغز انسان با وجود میلیاردها نورون و قابلیت پردازش عظیم اطلاعات، چنین سرعت پایینی دارد؟
چگونه سرعت پردازش فکر اندازه‌گیری شد؟
شاید تصور کنید که سرعت پردازش ذهن همان سرعتی است که سیگنال‌های الکتریکی از طریق نورون‌ها در مغز حرکت می‌کنند. اما این‌طور نیست! سرعت انتقال سیگنال‌های عصبی از طریق سیناپس‌ها (Synapses) حدود ۱۲۰ متر بر ثانیه است، اما آنچه دانشمندان در این تحقیق بررسی کرده‌اند، میزان اطلاعاتی است که مغز ما واقعاً پردازش می‌کند و به شکل یک فکر درمی‌آورد.
پروفسور مارکوس مایستر (Markus Meister) و دانشجوی دکترای او جییو ژنگ (Jieyu Zheng) از مفاهیم نظریه اطلاعات (Information Theory) برای تحلیل رفتارهای مختلف انسانی استفاده کردند. آنها سرعت پردازش را در فعالیت‌های متنوعی مانند:
- خواندن و نوشتن
- بازی‌های ویدیویی
- حل مکعب روبیک (Rubik’s Cube)
- تصمیم‌گیری در موقعیت‌های مختلف
بررسی کردند و به عدد ۱۰ بیت بر ثانیه رسیدند.
۱۰ بیت در ثانیه؛ یعنی چه؟
برای درک بهتر این عدد، اجازه دهید آن را با چند مثال مقایسه کنیم:
- یک مودم Wi-Fi معمولی می‌تواند حدود ۵۰ میلیون بیت در ثانیه پردازش کند.
- مغز انسان در هر ثانیه حدود یک میلیارد بیت اطلاعات از محیط دریافت می‌کند.
- اما از بین این همه داده، فقط ۱۰ بیت به مرحله پردازش فکری می‌رسد!
این یعنی مغز ما بیش از ۹۹.۹۹۹۹۹ درصد اطلاعات دریافتی را فیلتر می‌کند و فقط مقدار ناچیزی از آن را در فرایند تفکر به کار می‌گیرد.
چرا مغز ما چنین سرعت پایینی دارد؟
با وجود ۸۵ میلیارد نورون که به‌طور مداوم در حال دریافت و پردازش اطلاعات هستند، چرا سرعت تفکر ما تا این حد محدود است؟
پاسخ در تکامل مغز انسان نهفته است.
مغز ما محصول میلیون‌ها سال تکامل است و در طول این زمان، هدف اصلی آن بقا بوده است. اولین سیستم‌های عصبی در موجودات اولیه تنها برای یافتن غذا و فرار از خطرات طراحی شده بودند.
۶۰۰ میلیون سال پیش، سیستم عصبی حیوانات تنها این دو وظیفه را داشت:
- تشخیص مسیر به سمت غذا
- فرار از شکارچیان
این الگو همچنان در مغز انسان باقی مانده است. حتی امروزه، ذهن ما همچنان به دنبال مسیرهایی برای حل مسائل و تصمیم‌گیری است، هرچند که این مسیرها اکنون بیشتر در دنیای مفاهیم انتزاعی شکل گرفته‌اند.
بنابراین، مغز ما ترجیح می‌دهد به جای پردازش هم‌زمان چندین فکر، روی یک موضوع تمرکز کند و اطلاعات اضافی را فیلتر نماید.
آیا می‌توان سرعت مغز را افزایش داد؟
در دنیای امروز، با رشد سریع هوش مصنوعی و پردازش اطلاعات، برخی از دانشمندان پیشنهاد کرده‌اند که می‌توان از رابط‌های مغز و ماشین (Brain-Machine Interfaces – BMI) برای افزایش سرعت تفکر انسان استفاده کرد.
اما نویسندگان این تحقیق بر این باورند که حتی اگر چنین فناوری‌هایی توسعه یابند، مغز انسان همچنان اطلاعات ورودی را با همان سرعت ۱۰ بیت بر ثانیه پردازش خواهد کرد.
چرا؟ چون مغز به‌طور طبیعی به گونه‌ای طراحی شده که اطلاعات را فیلتر کرده و تنها داده‌های ضروری را پردازش کند. بنابراین حتی اگر حجم اطلاعات ورودی را افزایش دهیم، محدودیت پردازشی مغز همچنان پابرجا خواهد بود.
مقایسه مغز انسان با هوش مصنوعی؛ برتری با کیست؟
هوش مصنوعی از نظر سرعت پردازش اطلاعات، بی‌شک بر مغز انسان برتری دارد. امروزه الگوریتم‌های یادگیری ماشینی (Machine Learning) می‌توانند در عرض چند میلی‌ثانیه، میلیون‌ها بیت اطلاعات را پردازش و تحلیل کنند.
اما مغز انسان دارای ویژگی‌هایی است که هیچ ماشین یا هوش مصنوعی قادر به تقلید آن نیست. این ویژگی‌ها عبارتند از:
✅ خلاقیت (Creativity): انسان‌ها می‌توانند ایده‌های جدید ایجاد کنند و از اطلاعات قدیمی برای تولید مفاهیم تازه استفاده کنند.
✅ شهود (Intuition): گاهی بدون داشتن داده‌های کامل، انسان‌ها می‌توانند تصمیم‌های درست بگیرند.
✅ درک احساسات (Emotional Intelligence): مغز انسان قادر به تفسیر احساسات و درک شرایط اجتماعی است.
✅ قضاوت اخلاقی (Moral Judgment): انسان‌ها می‌توانند تصمیم‌هایی بر اساس اصول اخلاقی بگیرند، در حالی که ماشین‌ها فقط داده‌ها را تحلیل می‌کنند.
بنابراین، اگرچه مغز انسان از نظر سرعت، بسیار کندتر از هوش مصنوعی است، اما در تحلیل مسائل پیچیده، تصمیم‌گیری‌های احساسی و خلاقیت، همچنان بی‌رقیب باقی می‌ماند.
آیا باید نگران این محدودیت باشیم؟
اگر تا به حال احساس کرده‌اید که ذهن‌تان نمی‌تواند چندین کار را هم‌زمان انجام دهد، یا هنگام تصمیم‌گیری دچار کندی می‌شوید، این موضوع کاملاً طبیعی است.
✅ محدودیت ۱۰ بیت در ثانیه، نه‌تنها یک ضعف نیست، بلکه یک سازگاری تکاملی هوشمندانه است. مغز برای بقا و تصمیم‌گیری بهتر، یاد گرفته که اطلاعات غیرضروری را حذف کند و تنها روی مهم‌ترین داده‌ها تمرکز نماید.
بنابراین، اگرچه ممکن است هوش مصنوعی در پردازش داده‌ها از ما جلوتر باشد، اما توانایی ما در تفسیر اطلاعات، خلاقیت و درک جهان پیرامون، چیزی است که حتی پیشرفته‌ترین ماشین‌ها نیز قادر به تقلید آن نیستند.
جمع‌بندی: ذهن انسان، کند اما بی‌نظیر!
پژوهشگران نشان دادند که مغز انسان تنها با سرعت ۱۰ بیت در ثانیه پردازش می‌کند. این میزان، در مقایسه با فناوری‌های دیجیتالی، بسیار پایین است. اما این کندی، به دلیل تکامل هوشمندانه مغز برای بقا و تصمیم‌گیری کارآمد است.
مغز انسان ممکن است کند باشد، اما بی‌نظیر است. هیچ ماشین یا هوش مصنوعی قادر به رقابت با خلاقیت، احساسات و قضاوت انسانی نیست!
منبع
این نوشته‌ها را هم بخوانید
source