زندگی همیشه مطابق میل ما پیش نمی‌رود. گاهی همه‌چیز به‌هم می‌ریزد، برنامه‌هایمان از کنترل خارج می‌شود و اوضاع چنان پیچیده می‌شود که گویی در میانه‌ی طوفانی گرفتار شده‌ایم. در چنین شرایطی، هرکسی روش خاص خود را برای کنار آمدن با سختی‌ها دارد. برخی ممکن است تسلیم اضطراب و ناامیدی شوند، برخی دیگر تلاش می‌کنند با منطقی‌ترین روش ممکن مشکل را حل کنند، اما گروهی نیز هستند که با چاشنی شوخ‌طبعی، خلاقیت و ذهنیت بازیگوشانه، بحران‌ها را تبدیل به فرصتی برای رشد و تغییر می‌کنند.

یک پژوهش علمی جدید نشان داده است که این گروه از افراد، یعنی کسانی که به نوعی روحیه بازیگوشی (Playfulness) دارند، در شرایط دشوار، از لحاظ روانی مقاوم‌تر هستند و بهتر با مشکلات کنار می‌آیند. دانشمندان این ویژگی را «لیمونادسازی» (Lemonading) نامیده‌اند؛ اصطلاحی که برگرفته از ضرب‌المثل معروف انگلیسی “When life gives you lemons, make lemonade” است، به این معنا که وقتی زندگی به شما لیموهای ترش و ناخوشایند می‌دهد، به‌جای گله و شکایت، از آن‌ها یک نوشیدنی شیرین و لذت‌بخش درست کنید.

شاید بهتر باشد به فارسی خودمان آن را «هنر تبدیل بحران به فرصت» یا «تبدیل سختی به تجربه‌ای خوشایند» بنامیم. مفهوم این اصطلاح فراتر از یک بازی با کلمات است؛ این یک سبک زندگی است که افراد را قادر می‌سازد حتی در تاریک‌ترین لحظات، نقطه‌ای از امید و شادی پیدا کنند.

چگونه «لیمونادسازی» در دوران بحران مورد بررسی قرار گرفت؟

همه‌گیری کووید-۱۹ یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های جهانی قرن اخیر بود که تقریباً زندگی همه افراد را تحت تأثیر قرار داد. قرنطینه، ترس از بیماری، از دست دادن عزیزان، ناامنی اقتصادی و فاصله اجتماعی باعث شد بسیاری از افراد با مشکلات روحی و روانی جدی روبه‌رو شوند. در این شرایط، پژوهشگران تصمیم گرفتند بررسی کنند که آیا افرادی که ویژگی بازیگوشی در شخصیتشان پررنگ‌تر است، به شکل متفاوتی با این بحران کنار آمده‌اند یا خیر.

این تحقیق بر روی ۵۰۳ فرد بالغ انجام شد و پرسش‌هایی درباره‌ی درک آن‌ها از خطر ابتلا به بیماری، سطح امیدواری آن‌ها به آینده، میزان بازیگوشی، انگیزه و سطح خودجوشی آن‌ها مطرح شد. نتایج این پژوهش نشان داد که اگرچه احساس اولیه‌ی آسیب‌پذیری در میان همه‌ی شرکت‌کنندگان یکسان بود، اما افرادی که بازیگوش‌تر بودند، نسبت به آینده خوش‌بین‌تر به نظر می‌رسیدند و امید بیشتری به موفقیت واکسیناسیون داشتند. این افراد همچنان شرایط سخت را درک می‌کردند و آن را دست‌کم نمی‌گرفتند، اما درعین‌حال، بر جنبه‌های مثبت تمرکز بیشتری داشتند و در ذهنشان راه‌هایی برای تغییر و رشد در دوران بحران پیدا می‌کردند.

چگونه افراد بازیگوش از پس مشکلات برمی‌آیند؟

ویژگی مشترک افرادی که به «لیمونادسازی» گرایش دارند، این است که به‌جای تمرکز بر محدودیت‌ها، به دنبال راه‌های جدید برای سازگاری با شرایط می‌گردند. برای آن‌ها، موانع به‌جای اینکه سد راه باشند، فرصتی برای یادگیری و خلاقیت به شمار می‌روند.

دکتر شیانگیو «شارون» شن (Xiangyou ‘Sharon’ Shen) از دانشگاه ایالتی اورگن (Oregon State University) این مسئله را با پدیده‌ای که آن را «نورافکن رنگی» (Color Spotlight) می‌نامد، توضیح می‌دهد. او می‌گوید: «برخی افراد، هنگام مواجهه با بحران، مانند این است که عینکی با لنزهای کاملاً صورتی به چشم می‌زنند و همه‌چیز را بیش‌ازحد خوش‌بینانه می‌بینند، اما این می‌تواند آن‌ها را از واقعیت دور کند. در مقابل، افراد بازیگوش به‌جای تغییر کل تصویر، فقط نورافکن خود را روی نقاط مثبت تنظیم می‌کنند. آن‌ها خطرات را نادیده نمی‌گیرند، اما تمرکز خود را بر فرصت‌های رشد و تغییر می‌گذارند.»

به‌عنوان مثال، بسیاری از افراد در دوران قرنطینه با احساس تنهایی و انزوا روبه‌رو بودند، اما افراد بازیگوش به‌جای غرق شدن در این احساس، راه‌های خلاقانه‌ای برای حفظ ارتباط و ایجاد لحظات شادی‌بخش پیدا کردند. از مهمانی‌های آنلاین گرفته تا چالش‌های طنزآمیز در شبکه‌های اجتماعی، این گروه از افراد نشان دادند که حتی در سخت‌ترین شرایط نیز می‌توان لحظاتی را برای خنده و شادی خلق کرد.

چرا بازیگوشی باید جدی گرفته شود؟

ما اغلب بازی را امری کودکانه تصور می‌کنیم، اما پژوهشگران معتقدند که بازیگوشی یک مهارت ارزشمند برای زندگی است که می‌تواند به ما کمک کند تا در مواجهه با مشکلات، انعطاف‌پذیرتر و خلاق‌تر عمل کنیم. این ویژگی نه‌تنها موجب افزایش سلامت روان می‌شود، بلکه ما را در حل چالش‌های پیچیده نیز یاری می‌دهد.

دکتر شن تأکید می‌کند: «بازیگوشی یک منبع ارزشمند اما کمتر شناخته‌شده برای حفظ سلامت روان است. درک نحوه‌ی برخورد افراد بازیگوش با سختی‌ها، می‌تواند به طراحی راهبردهایی برای مقابله با استرس و عدم قطعیت کمک کند.»

در دنیای امروز که هر روز با بحران‌های جدیدی مانند تغییرات اقلیمی، بیماری‌های نوظهور و بحران‌های اقتصادی مواجه هستیم، نیاز به رویکردهای خلاقانه بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. شاید وقت آن رسیده که به بازیگوشی نه به‌عنوان یک ویژگی کودکانه، بلکه به‌عنوان یک مهارت ضروری برای زندگی نگاه کنیم. مهارتی که نه‌تنها به ما کمک می‌کند از مشکلات عبور کنیم، بلکه مسیرهای تازه‌ای را برای رشد و شکوفایی پیدا کنیم.

منبع

  این نوشته‌ها را هم بخوانید ​