امروز، در پی درگذشت پاپ فرانسیس (۲۱ آوریل ۲۰۲۵) کلیسای کاتولیک وارد مرحله‌ای حساس و تاریخی شده است. با آغاز فرآیند انتخاب پاپ جدید، توجه جهانیان به این رویداد معطوف شده است. در این میان، فیلم «Conclave» که در سال ۲۰۲۴ به کارگردانی ادوارد برگر (Edward Berger) ساخته شده، با موضوع انتخاب پاپ، بار دیگر مورد توجه قرار گرفته. این فیلم با نگاهی دقیق و هنرمندانه به فرآیند انتخاب پاپ، اکنون با واقعیت‌های جاری تطبیق پیدا کرده و بهانه‌ای برای بررسی آن فراهم شده.
معرفی فیلم «Conclave»
فیلم «Conclave» در سال ۲۰۲۴ به کارگردانی ادوارد برگر ساخته شده و اقتباسی از رمان رابرت هریس (Robert Harris) است. این فیلم با تمرکز بر فرآیند انتخاب پاپ پس از مرگ پاپ قبلی، نگاهی دقیق و هنرمندانه به دنیای درونی کلیسای کاتولیک دارد.
| عنوان فیلم | Conclave |
| سال تولید | ۲۰۲۴ |
| کارگردان | ادوارد برگر (Edward Berger) |
| نویسنده فیلمنامه | پیتر استراگان (Peter Straughan) |
| نویسنده رمان | رابرت هریس (Robert Harris) |
| بازیگران اصلی | رالف فاینس (Ralph Fiennes) در نقش کاردینال توماس لاورنس، استنلی توچی (Stanley Tucci) در نقش کاردینال آلدو بلینی، جان لیثگو (John Lithgow) در نقش کاردینال جوزف ترمبلی، ایزابلا روسلینی (Isabella Rossellini) در نقش خواهر آگنس، سرجیو کاستلیتتو (Sergio Castellitto) در نقش کاردینال تدسکو، لوسیان امساماتی (Lucian Msamati) در نقش کاردینال آدییمی، برایان اف. اوبراین (Brian F. O’Byrne) در نقش مون‌سینیور او’مالی |
| موسیقی | فولکر برتلمن (Volker Bertelmann) |
| فیلمبرداری | استفان فونتین (Stéphane Fontaine) |
| تدوین | نیک امرسون (Nick Emerson) |
| طراحی صحنه | سوزی دیویس (Suzie Davies) |
| طراحی لباس | لیسی کریستل (Lisy Christl |
داستان فیلم
پس از مرگ ناگهانی پاپ بر اثر حمله قلبی، کالج کاردینال‌ها به رهبری کاردینال توماس لاورنس (با بازی رالف فاینس) گرد هم می‌آیند تا پاپ جدید را انتخاب کنند. چهار نامزد اصلی عبارتند از:
کاردینال آلدو بلینی (استنلی توچی)، یک اصلاح‌طلب آمریکایی؛
کاردینال جاشوا آدییمی (لوسیان امساماتی)، محافظه‌کار اجتماعی از نیجریه؛
کاردینال جوزف ترمبلی (جان لیثگو)، میانه‌رو از کانادا؛
کاردینال گوفرِدو تدسکو (سرجیو کاستلیتتو)، سنت‌گرای سرسخت از ایتالیا.
در این میان، ورود غیرمنتظره کاردینال وینسنت بنیتز (با بازی کارلوس دیه‌ز) که به‌صورت مخفیانه توسط پاپ فقید منصوب شده بود، تعادل بر هم می‌خورد. در طول فرآیند رأی‌گیری، افشاگری‌هایی درباره فساد، روابط پنهانی و رازهای شخصی برخی کاردینال‌ها، روند انتخاب را پیچیده‌تر می‌کند. در نهایت، بنیتز به‌عنوان پاپ جدید انتخاب می‌شود و نام «پاپ اینوسنت» را برمی‌گزیند.
تحلیل و بررسی
۱. بازسازی دقیق فرآیند کنکلاو (Conclave)
فیلم «Conclave» یکی از معدود آثار سینمایی است که با دقتی حیرت‌انگیز، فرآیند انتخاب پاپ را مطابق واقعیات به تصویر می‌کشد.
سازندگان فیلم با پژوهش گسترده و مشورت با کارشناسان مذهبی، فضایی کاملاً شبیه به مجمع کاردینال‌های واقعی در واتیکان خلق کرده‌اند. از نحوه ورود کاردینال‌ها به کلیسا، تا طراحی ویژه اتاق رأی‌گیری، حتی فرم و رنگ برگه‌های رأی، همه با الهام از واقعیت طراحی شده‌اند. وجود دود سفید (علامت انتخاب پاپ) و قرنطینه کامل کاردینال‌ها زیر ۸۰ سال، با دقتی مستندگونه نمایش داده شده و باعث می‌شود مخاطب در لحظاتی گمان کند در حال تماشای مستند است، نه درام سینمایی.
۲. نمایش لایه‌های پنهان سیاست‌ورزی در دل ایمان
برخلاف تصور رایج از فضای کلیسا به‌عنوان یک نهاد صرفاً معنوی، فیلم به پیچیدگی‌های سیاسی درون آن می‌پردازد.
در «مجمع کاردینال‌ها»، پاپ نه فقط بر اساس تقوا، بلکه با چانه‌زنی، اتحادهای پنهانی و حتی افشاگری‌های سیاسی انتخاب می‌شود. روابط بین کاردینال‌ها، اتحادهای موقت، سخنرانی‌های سیاسی پشت درهای بسته و تلاش برای حفظ ظاهر در برابر دیگران، همگی یادآور بازی قدرت در دنیای سیاست مدرن‌اند. این تقابل میان ایمان و منافع، فیلم را فراتر از یک داستان مذهبی ساده می‌برد و به اثری سیاسی-روانی تبدیل می‌کند.
۳. کاراکترهای چندلایه و تضادهای درونی
شخصیت‌ها در فیلم «Conclave» همگی خاکستری‌اند؛ نه فرشته، نه شیطان.
کاردینال لاورنس (رالف فاینس) نماینده اندیشه اصلاح‌طلب و آینده‌نگر است که با وجود شایستگی، از بازی قدرت جا می‌ماند. کاردینال بلینی (استنلی توچی) گرچه فردی اصول‌گراست، اما در بزنگاه‌هایی از خود انعطاف نشان می‌دهد. حتی کاردینال تدسکو، با وجود ظاهر خشک و سنتی‌اش، پیچیدگی‌های انسانی دارد. این چندلایگی در شخصیت‌پردازی باعث می‌شود هیچ‌کدام از شخصیت‌ها قابل پیش‌بینی نباشند و تماشاگر تا آخرین لحظه در تعلیق بماند.
۴. حضور پررنگ زنان در دل ساختاری مردانه
برخلاف بسیاری از فیلم‌های کلیسایی، «Conclave» نگاهی جدی به نقش زنان در پشت‌صحنه واتیکان دارد.
خواهر آگنس (ایزابلا روسلینی) و خواهر شانومی، تنها زنان حاضر در فضای مردانه کنکلاو هستند، اما نقش‌شان بسیار کلیدی است. خواهر آگنس ناظر خاموش اما دقیق همه اتفاقات است. او نمادی از زنانی‌ست که در تاریخ کلیسا نادیده گرفته شده‌اند اما همواره در خدمت ساختار بوده‌اند. در مقابل، خواهر شانومی که با یکی از کاردینال‌ها رابطه داشته و حتی فرزندی دارد، نماینده نسلی از زنانی‌ست که آسیب دیده‌اند، اما همچنان ایمان خود را حفظ کرده‌اند. فیلم، بدون شعارزدگی، با نگاهی انسانی و تلخ به این واقعیت‌ها می‌پردازد.
5. موسیقی و طراحی صحنه در خدمت تعلیق روان‌شناختی
موسیقی متن فیلم با ظرافتی مثال‌زدنی، فضای روحانی، رازآلود و گاه مرموز کنکلاو را بازتاب می‌دهد.
فولکر برتلمن (Volker Bertelmann) با استفاده از سازهای بادی کلیسایی و افکت‌های صوتی مینیمال، ضرباهنگ نفس‌گیر جلسات رأی‌گیری را به گوش مخاطب می‌رساند. طراحی صحنه، با نورپردازی‌های مات و قهوه‌ای، فضای قرون وسطایی واتیکان را بازسازی می‌کند، اما در عین حال، حال و هوایی مدرن و پنهان‌کارانه نیز دارد. این طراحی تصویری کمک می‌کند تا مخاطب به دنیایی وارد شود که در آن قدرت و روحانیت همزمان در حال تقابل‌اند.
6. فیلمی مناسب برای تماشا در بازه زمانی واتیکان
اکنون که کلیسای کاتولیک بار دیگر باید پاپ جدیدی برگزیند، «Conclave» می‌تواند ابزاری برای شناخت افکار، کشمکش‌ها و تعارض‌های درون‌کلیسایی باشد. شاید خیلی از وقایع فیلم، برخلاف تصور، نه تخیل نویسنده، بلکه بازتابی از واقعیت‌های جاری واتیکان باشد. اگرچه فیلم با داستانی تخیلی جلو می‌رود، اما نمی‌توان از واقع‌گرایی آن صرف‌نظر کرد.
source