در بحبوحه‌ی تحولات عظیم دنیای فناوری، دادگاه فدرال ایالات متحده رأیی تاریخی صادر کرد که نظم پیشین فروشگاه اپلیکیشن اپل را زیر و رو کرد. شرکت اپیک گیمز (Epic Games)، خالق بازی محبوب فورتنایت (Fortnite)، توانست پس از یک نبرد حقوقی چندساله، گامی بزرگ در مسیر عدالت رقابتی بردارد. این پیروزی نه‌فقط برای اپیک، بلکه برای کل اکوسیستم توسعه‌دهندگان و کاربران جهانی، نشانه‌ای از تغییر فصل در سیاست‌گذاری دیجیتال است. این رأی می‌تواند الگویی برای سایر کشورها در مواجهه با سلطه‌ی غول‌های فناوری باشد.

آزادی توسعه‌دهندگان از زنجیر کمیسیون اجباری

قاضی ایوان گونزالز راجرز (Yvonne Gonzalez Rogers) با صراحت اعلام کرد که اپل به‌صورت آگاهانه و عمدی، حکم صادرشده‌ی سال ۲۰۲۱ را نادیده گرفته است. آن حکم، اپل را ملزم می‌کرد تا به توسعه‌دهندگان اجازه دهد کاربران خود را به صفحات پرداخت خارج از اپ استور هدایت کنند، بدون آنکه مجبور باشند کمیسیون سنگین اپل را بپردازند.

اما اپل نه‌تنها این فرمان را دور زد، بلکه برای پرداخت‌های خارج از اپلیکیشن نیز کمیسیون جدید ۲۷ درصدی وضع کرد. قاضی این رفتار را «تخطی جنایت‌آمیز» از حکم دادگاه دانست و پرونده را برای بررسی جنبه‌های کیفری به دادستان فدرال ارجاع داد. این تصمیم می‌تواند مقدمه‌ای بر نخستین پیگرد جنایی یک شرکت فناوری در نقض قوانین ضدانحصار در آمریکا باشد.

پایان دیکتاتوری دیجیتال: آزادی کاربران در انتخاب

رأی دادگاه نه‌فقط به نفع توسعه‌دهندگان، بلکه در حمایت از حقوق کاربران نیز بود. اپل دیگر نمی‌تواند با هشدارهای گمراه‌کننده، کاربران را از ترک اپلیکیشن برای انجام پرداخت منصرف کند یا از نمایش دکمه‌های هدایت‌کننده به درگاه‌های دیگر جلوگیری کند. قاضی صراحتاً نوشت: «این حکم دادگاه است، نه پیشنهادی برای مذاکره. هیچ فرصتی دوباره وجود ندارد برای کسی که عمداً فرمان را نادیده گرفته است.»

این تغییر به‌معنای افزایش شفافیت برای کاربرانی است که پیش‌تر در دام ساختار بسته‌ی اپل قرار داشتند. از این پس، کاربر آزادی بیشتری در انتخاب روش پرداخت، قیمت‌گذاری و دریافت خدمات دارد؛ بدون آنکه مجبور باشد به بهای سود اپل، هزینه‌ی بیشتری بپردازد.

واکنش بازار و سایر شرکت‌ها: یک دومینو در حال سقوط

پیروزی اپیک گیمز واکنش فوری بسیاری از شرکت‌های فناوری را برانگیخت. اسپاتیفای (Spotify) اعلام کرد که به‌سرعت نسخه‌ی جدیدی از اپلیکیشن خود را آماده می‌کند که از آزادی تازه‌دست‌یافته بهره بگیرد. شرکت‌های مایکروسافت (Microsoft)، متا (Meta)، ایکس (X) و مچ گروپ (Match Group) نیز با ارسال یک بیانیه‌ی مشترک، از رأی دادگاه و مخالفت با سیاست‌های محدودکننده اپل حمایت کردند.

مایکروسافت با کاهش کمیسیون خود از ۳۰ درصد به ۱۲ درصد، موضعی شفاف در برابر مدل بسته‌ی اپل گرفت و تلاش دارد تا چهره‌ای بازتر و مردمی‌تر از خود به نمایش بگذارد. این استراتژی‌های تازه نشان می‌دهد که دیگر شرکت‌ها نیز خطر برخورد با قوانین ضدانحصار را جدی گرفته‌اند و خود را برای تطبیق با موج جدید آماده می‌کنند.

از دعوا به پیشنهاد صلح: اپیک شرط بازگشت فورتنایت را اعلام می‌کند

تیم سوئینی (Tim Sweeney)، مدیرعامل اپیک گیمز، این رأی را یک «پیروزی اساسی برای مصرف‌کنندگان و توسعه‌دهندگان» خواند. او تأکید کرد که اپل حالا مجبور است واقعاً در فضای پرداخت رقابت کند و دیگر نمی‌تواند به‌زور کمیسیون تحمیل کند. اپیک اعلام کرده که اگر اپل این الگو را در سطح جهانی اجرا کند، نه‌تنها فورتنایت را دوباره در تمام اپ‌استورها منتشر می‌کند، بلکه همه‌ی دعاوی حقوقی فعلی و آتی را نیز کنار خواهد گذاشت. چنین پیشنهادی، نشان از آن دارد که نبرد اپیک و اپل، از صرف یک دعوای تجاری، به سطحی از مذاکره برای آینده‌ی پلتفرم‌های دیجیتال رسیده است.

پیامدهای جهانی و بازتعریف آینده

این رأی دادگاه فقط پایان یک دعوای حقوقی نیست؛ بلکه آغاز مرحله‌ای نو در تنظیم مناسبات قدرت در جهان فناوری است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که کمیسیون‌های بالای پلتفرم‌هایی مثل اپل، قیمت‌ها را به‌شکل متوسط ۱۸ درصد برای کاربران افزایش داده‌اند. حالا با باز شدن مسیرهای جایگزین و کاهش موانع برای توسعه‌دهندگان، این ساختار سنتی در معرض فروپاشی است.

اگر اپل تسلیم این روند شود یا در دادگاه تجدیدنظر شکست بخورد، احتمالاً شاهد یک زنجیره‌ی جهانی از احکام مشابه خواهیم بود. اتحادیه اروپا با قانون «بازارهای دیجیتال» (Digital Markets Act) همین مسیر را دنبال می‌کند، و دیگر کشورها نیز نظاره‌گر نتایج این تحول بنیادین هستند. این فقط ماجرای اپیک و اپل نیست؛ بلکه قصه‌ای جهانی از تلاش برای بازپس‌گیری آزادی دیجیتال است.

اسپاتیفای به میدان بازمی‌گردد: پیروزی در سایه‌ی استقامت

اسپاتیفای (Spotify) نیز از این فضا بهره‌ برد و آپدیت جدیدی از اپلیکیشن خود را به اپل فرستاد که شامل لینک خارجی برای خرید اشتراک در آمریکا بود. این حرکت، ادامه‌ی مبارزه‌ای ۷ ساله با اپل است که از سال ۲۰۱۶ آغاز شده بود. در آن زمان، اسپاتیفای اپل را به سوءاستفاده از فرایند تأیید اپلیکیشن‌ها برای حذف رقبا متهم کرده بود.

حالا، پس از پیروزی در اروپا و جریمه‌ی ۱.۸ میلیارد یورویی اپل از سوی کمیسیون اتحادیه اروپا، اسپاتیفای بالاخره توانست در خاک آمریکا نیز گامی بزرگ بردارد. دانیل اِک (Daniel Ek)، مدیرعامل اسپاتیفای، سال‌ها این کمیسیون ۳۰ درصدی اپل را «مالیات دیجیتال» (Apple tax) خوانده بود؛ مالیاتی که اسپاتیفای را مجبور می‌کرد اشتراک‌های خود را با قیمتی بالاتر از اپل موزیک عرضه کند.

منابع: +  – + – + – +