اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی یا ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی-رشدی است که معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود اما علائم آن می‌تواند تا بزرگسالی نیز ادامه داشته باشد یا حتی در برخی افراد برای اولین بار در بزرگسالی تشخیص داده شود. این اختلال علاوه بر تأثیرات شناخته شده بر رفتار و عملکرد تحصیلی، می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای بر سلامت روان بزرگسالان داشته باشد. در این مقاله، به بررسی ADHD در بزرگسالان و تأثیر آن بر سلامت روان می‌پردازیم.

ADHD اختلالی است که با علائم کم‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری شناخته می‌شود. در کودکان، این علائم بیشتر به صورت فعالیت بیش از حد و ناتوانی در تمرکز بروز می‌کند، اما در بزرگسالان شکل و شدت این علائم می‌تواند متفاوت باشد. بزرگسالان مبتلا به ADHD معمولاً با مشکلاتی چون بی‌نظمی، فراموشی مکرر، ناتوانی در مدیریت زمان و برنامه‌ریزی، و دشواری در حفظ تمرکز مواجه هستند.

برخلاف تصور عمومی که ADHD را یک اختلال صرفاً کودکان می‌دانند، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از کودکان مبتلا به ADHD، علائم این اختلال را در بزرگسالی نیز دارند یا این علائم در آنها بازمی‌گردد.

 علائم ADHD در بزرگسالان

علائم ADHD در بزرگسالان معمولاً کمتر به صورت بیش‌فعالی جسمانی ظاهر می‌شود و بیشتر به شکل اختلال در توجه و مشکلات سازماندهی بروز می‌کند. برخی از علائم رایج عبارتند از:

• ناتوانی در تمرکز روی وظایف و کارهای روزمره

• فراموشی مکرر (مثل فراموش کردن قرارها یا اشیاء شخصی)

• مشکل در مدیریت زمان و انجام کارها به موقع

• احساس بی‌قراری ذهنی و ناتوانی در آرامش

• تصمیم‌گیری‌های تکانشی و بدون فکر

• ناتوانی در حفظ نظم در محیط کار یا خانه

• دشواری در برقراری و حفظ روابط اجتماعی

این علائم می‌توانند به شدت سلامت روان فرد را تحت تأثیر قرار دهند.

 اضطراب و افسردگی

افراد بزرگسال مبتلا به ADHD در معرض ریسک بالاتر ابتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی قرار دارند. مشکلات مزمن در سازماندهی زندگی، شکست‌های مکرر و انتقادهای اجتماعی می‌تواند باعث احساس ناکامی، استرس و کاهش اعتماد به نفس شود که به نوبه خود زمینه‌ساز بروز اضطراب و افسردگی می‌شود.

 اختلالات خواب

اختلال در خواب یکی دیگر از مشکلات رایج در بزرگسالان دارای ADHD است. بی‌خوابی، خواب‌آلودگی در طول روز و کیفیت پایین خواب، تأثیر مستقیم بر توانایی تمرکز و مدیریت هیجانات دارد.

 مشکلات در روابط بین‌فردی

ADHD می‌تواند باعث بروز مشکلات در روابط عاطفی، خانوادگی و کاری شود. تکانشگری، ناتوانی در گوش دادن کامل و فراموشی مکرر تعهدات، ممکن است باعث سوءتفاهم و تنش‌های ارتباطی شود.

 کاهش کیفیت زندگی

با وجود توانایی‌های بالقوه، بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است در زمینه شغلی و اجتماعی با مشکلات قابل توجهی مواجه شوند که به کاهش کیفیت کلی زندگی منجر می‌شود.

 چالش‌های تشخیص ADHD در بزرگسالان

تشخیص ADHD در بزرگسالان چالش‌های خاصی دارد. علائم آن می‌تواند به اختلالات دیگر مانند افسردگی، اضطراب یا مشکلات شناختی شبیه باشد. همچنین بسیاری از بزرگسالان ممکن است ندانند که مبتلا به ADHD هستند و یا به دلیل ترس از برچسب‌گذاری اجتماعی از جستجوی کمک خودداری کنند.

 درمان دارویی

داروهای محرک مانند متیل‌فنیدات و آمفتامین‌ها، رایج‌ترین درمان‌های دارویی ADHD هستند که می‌توانند به بهبود توجه و کاهش تکانشگری کمک کنند. همچنین داروهای غیرمحرک مانند آتوموکستین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 درمان روان‌شناختی

روان‌درمانی‌های شناختی-رفتاری (CBT) می‌تواند به افراد کمک کند تا مهارت‌های مدیریت زمان، سازماندهی و کنترل تکانه‌ها را بهتر یاد بگیرند. همچنین درمان‌های حمایتی و گروهی برای تقویت مهارت‌های اجتماعی مفید هستند.

 تغییرات سبک زندگی

ورزش منظم، تغذیه سالم، خواب کافی و مدیریت استرس از جمله عوامل مهم در بهبود علائم ADHD هستند. استفاده از اپلیکیشن‌ها و ابزارهای برنامه‌ریزی نیز می‌تواند به مدیریت بهتر وظایف کمک کند.

 نتیجه‌گیری

ADHD در بزرگسالان یک اختلال پیچیده است که تأثیرات عمیقی بر سلامت روان دارد. شناخت درست و درمان به موقع می‌تواند کیفیت زندگی این افراد را به طور قابل توجهی بهبود بخشد. حمایت اجتماعی، روان‌درمانی و دارودرمانی سه رکن اصلی مدیریت این اختلال هستند که باید به صورت جامع و فردمحور اجرا شوند.

۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ ۱۴:۲۳