اختلال پانیک یا اختلال حمله وحشتزدگی که با نام حمله عصبی نیز شناخته می‌شود یکی از اختلالات اضطرابی نسبتا رایج است که مخصوصا در بین جوانان نرخ بالایی دارد. حملات وحشت در این اختلال معمولا غیرقابل پیشبینی هستند و تاثیرات شدیدی دارند. در این مقاله درباره درمان این اختلال می‌خوانیم و توضیح می‌دهیم درمان پانیک چقدر طول میکشد؟

Stopping panic attacks completely is a reasonable goal. Your doctor will design a treatment plan just for you. A treatment period lasting at least 6 to 9 months is usually recommended. Some people taking medicine for panic disorder can stop treatment after only a short time. منبع: familydoctor

ترجمه و خلاصه: در اغلب مواقع درمان کامل پنیک امکان‌پذیر و معقول است. گاها پزشک یک برنامه درمانی اختصاصی برای شما در نظر می‌گیرد که بین 6 تا 9 ماه زمان می‌برد. همینطور ممکن است با دارودرمانی این زمان زودتر انجام شود.

حمله پانیک چیست؟

حدود پنج درصد از افراد حداقل یک بار در زندگی خود حمله پانیک را تجربه می‌کنند. بیش از نیمی از این افراد به اختلال پانیک مبتلا می‌شوند و حملات متعددی را تجربه می‌کنند. حمله‌ها معمولا با هجوم افکار منفی و مزاحم همراه هستند اما همیشه دلیل واضح و مشخصی برای شروع حمله وجود ندارد.

حمله پانیک با احساس ترس شدید و احساس از دست دادن کنترل بدن شروع می‌شود. ضربان قلب به شدت بالا می‌رود و بسیاری از افراد تصور می‌کنند که دچار حمله قلبی شده‌اند. بعد از شروع حمله تنفس دشوار شده و فرد ممکن است احساس سرگیجه شدیدی داشته باشد.

علائم جانبی بیشتری نیز در حین یا بعد از حمله‌ها وجود دارند که ممکن است تفاوت‌هایی در افراد مخلتف داشته باشند. حالت تهوع، تعریق شدید، لرزش دست‌ها، سردرگمی و گیجی، درد قفسه سینه، مشکل گوارشی یا بی‌خوابی برخی از این علائم جانبی هستند.

حملات معمولا بسیار کوتاه هستند و یک الی ده دقیقه زمان می‌برند اما برخی از افراد به دلایل مختلف ممکن است تا سی دقیقه الی یک ساعت نیز درگیر یک حمله باشند.

علائم اختلال پانیک

حمله پانیک معمولا سریع شروع می‌شود و ممکن است در شرایط مختلفی رخ دهد. تعداد و شدت حملات در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند شامل علائم زیر باشد:

1. احساس مرگ یا نابودی
2. ترس از دست دادن کنترل بدن یا ذهن یا ترس از مردن
3. تپش قلب
4. تعریق
5. لرزش دست‌ها
6. تنگی نفس یا احساس گرفتگی در گلو (مثل بغض شدید)
7. حالت تهوع
8. گرفتگی در نواحی سینه یا شکم
9. سردرد
10. احساس سرگیجه یا سردرگمی
11. احساس کرختی در دست‌ها و گردن
12. احساس جدا شدن از بدن یا غیرواقعی بودن تجربیات

درمان پانیک

درمان اصلی اختلال پانیک روان‌درمانی است. رویکردهای مختلف روانشناختی، به انواع مختلفی می‌توانند به فرد کمک کنند تا از بروز حملات جلوگیری شود. انتخاب رویکرد مناسب وابسته به عوامل متفاوتی در فرد است و توسط متخصص سلامت روان انجام می‌شود. در کنار درمان اصلی، دارودرمانی یا درمان‌های جانبی می‌توانند به افزایش سرعت درمان کمک کنند.

نکته مهم و حیاتی در درمان اختلال پانیک این است که با وجود افزایش ضربان قلب و دشواری در تنفس، خطر جانی فرد را تهدید نمی‌کند. با توجه به شدت علائم در حین حمله، افراد ممکن است احساس کنند که در حال مرگ هستند در حالی که حمله پانیک تفاوت زیادی با حمله قلبی دارد. در صورت عدم درمان و تجربه حملات زیاد، قلب و عروق تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند و ممکن است برای فرد خطر داشته باشد.

اولین قدم در درمان اختلال پانیک، شناسایی علائم و تریگرها است. با توجه به اینکه تریگرها یا تشدیدکننده‌ها همیشه واضح و واحد نیستند، توجه به علائم باعث می‌شود تا فرد بتواند قبل از شروع حمله، وقوع آن را پیشبینی کرده و از آن جلوگیری کند.

برای پیشبینی حملات، فرد باید ابتلا علائم و نشانه‌های حمله را در بدن خود جستجو کند. برای مثال برخی از افراد تحت فشار روانی دچار پرش چشم می‌شوند که نشانه‌ای از حمله غریب‌الوقوع است. با توجه به این نکات و پیشبینی به‌موقع با راهکارهای مناسب می‌توان از وقوع حمله جلوگیری کند.

راهکارهای مقابله با حملات پانیک

قبل از بررسی راهکارها توجه داشته باشید که این موارد به معنای درمان پانیک نیستند، بلکه صرفا می‌توانند جلوی حمله را بگیرند. در برخی موارد این راهکارها ممکن است نتوانند جلوی حمله را بگیرند، اما از شدت آن کم خواهند کرد.

• تکنیک تنفس: انواع مختلفی از تکنیک تنفس وجود دارند که از کمبود اکسیژن و تشدید حمله پانیک جلوگیری می‌کنند. رایج‌ترین تکنیک تنفس، تکنیک 478 است. در این تکنیک باید 4 بار، به مدت 7 ثانیه از بینی دم گرفته و به مدت 8 ثانیه از دهان بازدم را خارج کنید.
• تکنیک آرمیدگی: این تکنیک یکی از موثرترین تکنیک‌ها برای جلوگیری از حملات است. برای انجام این تکنیک باید در موقعیت راحتی دراز بکشید یا بنشینید، سپس به نوبت عضلات بدن خود را از پایین (پاها) منقبض کرده و برای چند ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. انجام این کار برای عضلات همه بدن حدود سه دقیقه زمان می‌برد و با از بین بردن تنش عضلانی احتمال بروز حمله را کاهش می‌دهد.
• حمایت اجتماعی: اکثر حملات پانیک در تنهایی رخ می‌دهند. کمک گرفتن از دوستان و آشنایان و همصحبتی با آنها می‌تواند به میزان چشمگیری احتمال حمله را کاهش دهد.
• مدیریت رژیم غذایی:‌ برخی از مواد غذایی مثل قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا غذاهای تند و چرب احتمال بروز حمله را افزایش می‌دهند.
• افزایش فعالیت بدنی: ورزش یا فعالیت بدنی منظم باعث ترشح هورمون اندورفین در بدن می‌شود که یک مسکن طبیعی است و توانایی آرام کردن ذهن و بدن را دارد. علاوه بر این ورزش باعث کاهش کورتیزول می‌شود که نقش پررنگی در اضطراب و حمله عصبی دارد.

نکته: این راهکارها درمان پانیک نیستند و صرفا احتمال بروز حملات را کاهش می‌دهند. برای درمان پانیک حتما به متخصص سلامت روان مراجعه کنید. اگر علاقه داشتید می‌توانید به صفحه مشاوره روانشناسی اضطراب آنلاین در مجموعه روانشناسی پل نگاهی بیندازید.

داروی پانیک

داروهای آرامبخش ممکن است برای کنترل حملات پانیک تجویز شوند. این داروها در درمان پانیک ضروری نیستند اما در صورتی که حملات بسیار شدید باشند یا مشکل زمینه‌ای باعث تشدید اضطراب شود مورداستفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این برخی از داروهای کنترل ضربان قلب و فشارخون ممکن است توسط پزشک تجویز شوند. استفاده از این داروها خارج از مشورت پزشک می‌تواند بسیار خطرناک باشد و حتی باعث تشدید حملات شود.

درمان پانیک چقدر طول می‌کشد؟

درمان پانیک تحت نظر روانشناس می‌تواند یک الی شش ماه زمان ببرد. البته باید توجه داشته باشید که سرعت درمان اختلال پانیک به عوامل مختلفی وابسته است و درمان در برخی موارد ممکن است بیشتر زمان ببرد.

اولین تمرکز در درمان پانیک، کاهش شدت و از بین رفتن حملات است. متخصص سلامت روان با راهکارهای مختلف تلاش می‌کند تا ابتدا حملات شدید را از بین ببرد. با توجه به اینکه پانیک معمولا همزمان با اختلالات دیگر وجود دارد، درمان می‌تواند کمی پیچیده‌تر شود. در بخش بعدی این موارد را بررسی می‌کنیم.

درمان پانیک به چه عواملی وابسته است؟

اولین موردی که بر درمان پانیک تاثیر می‌گذارد اختلالات همزمان و همراه است. زمینه زیستی و روانشناختی ابتلا به پانیک رابطه نزدیکی با بسیاری از اختلالات روانشناختی دارد و اکثر مبتلایان به پانیک حداقل به یک اختلال دیگر نیز مبتلا هستند. رایج‌ترین اختلالاتی که همزمان با پانیک وجود دارند شامل این موارد می‌شوند:

• فوبی خاص: ترس غیرمنطقی از اتفاق، شی یا حیوان خاص
• اضطراب اجتماعی: اضطراب شدید از قرارگرفتن در موقعیت‌های اجتماعی یا تصور این موقعیت‌ها
• اختلالات عصبی – رشدی: اختلالاتی که در دوره رشد بروز پیدا می‌کنند مثل اوتیسم یا ADHD
• وسواس فکری عملی: الگوی افکار و اعمال غیرقابل کنترل
• افسردگی: الگوی خلقی منفی پایدار
• اختلال استرس پس از سانحه

بعد از شناسایی اختلالات همراه در فرد، درمان پانیک و اختلال همراه به صورت موازی پیش می‌رود و عوامل زمینه‌ای مشترک دو اختلال تحت کنترل قرار می‌گیرد. برای مثال اگر محیط اطراف فرد بسیار پرتنش است، احتمالی دلیلی برای هر دو اختلال است؛ یا اگر ناهنجاری در عملکرد مغز به عنوان دلیل زمینه‌ای شناخته شود، دارو تجویز می‌شود.

مورد تاثیرگذار بعدی در درمان پانیک، حمایت اجتماعی است. منظور از حمایت اجتماعی، همراهی و حمایت دوستان و اطرافیان در طول دوره درمان است. بهبود روابط اجتماعی با خانواده و دوستان می‌تواند نقش پررنگی در درمان داشته باشد و سرعت آن را بیشتر کند.

آمادگی بدنی عامل دیگری است که می‌تواند در درمان موثر باشد. منظور از آمادگی بدنی، توانایی جسم فرد برای تحمل و مقابله با فشار و استرس است. رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی می‌تواند آمادگی بدنی فرد را افزایش دهد و نقش پررنگی در درمان داشته باشد.

آیا ممکن است پانیک درمان نشود؟

همه اختلالات دسته اضطراب از جمله پانیک درمان‌پذیر هستند. عدم درمان و توجه نکردن به سلامت روان ممکن است باعث شود تا درمان کمی بیشتر زمان ببرد یا کمی پیچیده‌تر باشد اما اختلال پانیک قطعا درمان می‌شود.

افراد مبتلا به پانیک، مخصوصا افرادی که برای مدت طولانی حملات را تجربه می‌کنند، ممکن است به قدری تحت فشار روانی قرار گرفته باشند که حتی نتوانند درمان شدن را تصور کنند! در واقع شدت بالای علائم و حملات باعث این ناامیدی می‌شود؛ اما این ناامیدی واقع‌گرایانه نیست.

در نهایت، به خاطر داشته باشید که اختلالات روانشناختی یک‌شبه به وجود نیامده‌اند و طبیعتا یک‌شبه درمان نمی‌شوند. اختلالات روانشناختی مانند برخی بیماری‌های پزشکی با یک قرص و دارو از بین نمی‌روند و درمان آنها نیازمند حضور فعال و مستمر در جلسات درمانی است؛ اما در نهایت درمان خواهند شد.

کلام آخر

اختلال پانیک یکی از اختلالات رایج است که حدود 2.7 درصد افراد را درگیر می‌کند که اکثر‌ آنها جوانان 18 الی 25 ساله هستند. این اختلال علائم شدیدی مثل تپش قلب و تنگی نفس را ایجاد می‌کند که باعث می‌شوند فرد احساس کند در حال مرگ است اما در واقع حملات پانیک کشنده نیستند. مدت زمان درمان پانیک به عوامل مختلفی وابسته است و به طور میانگین می‌توان گفت در کمتر از 6 ماه درمان می‌شود.