سکسکه (Hiccup) یکی از واکنش‌های ناگهانی و غیرارادی عضلات دیافراگم است که باعث تولید صدای مشخصی می‌شود. در بیشتر موارد، سکسکه موقتی بوده و خود به خود پس از چند دقیقه برطرف می‌شود. اما زمانی که سکسکه بیش از ۴۸ ساعت ادامه پیدا کند، به آن سکسکه طولانی‌مدت (Persistent Hiccup) گفته می‌شود که می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر پزشکی باشد. سکسکه‌های طولانی‌مدت ممکن است کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و نیازمند تشخیص دقیق و درمان تخصصی باشد.

این مقاله به بررسی علل مختلف سکسکه‌های طولانی‌مدت، عوامل خطر، روش‌های تشخیص و درمان‌های موجود می‌پردازد.

سکسکه به انقباضات ناگهانی و غیرارادی عضله دیافراگم گفته می‌شود که با بسته شدن سریع تارهای صوتی همراه است و صدای «هیک» تولید می‌کند. بر اساس مدت زمان ادامه سکسکه، انواع آن به سه دسته تقسیم می‌شود:

• سکسکه گذرا: کمتر از 48 ساعت طول می‌کشد.

• سکسکه طولانی‌مدت: بیش از 48 ساعت، اما کمتر از یک ماه ادامه دارد.

• سکسکه مقاوم یا مزمن: بیش از یک ماه ادامه داشته باشد.

سکسکه‌های طولانی‌مدت و مزمن معمولاً نشان‌دهنده بیماری‌های زمینه‌ای و نیازمند بررسی دقیق هستند.

 مکانیزم ایجاد سکسکه

دیافراگم، عضله اصلی در فرآیند تنفس است که بین قفسه سینه و شکم قرار دارد. سکسکه زمانی رخ می‌دهد که دیافراگم به صورت ناگهانی منقبض شود و تارهای صوتی به سرعت بسته شوند. این واکنش ممکن است به دلایل مختلفی از تحریک عصبی یا مشکلات سیستم عصبی مرکزی ناشی شود.

عوامل مختلف می‌توانند مسیر عصبی شامل عصب فرنیک (Phrenic nerve)، عصب واگ (Vagus nerve) و مراکز عصبی در ساقه مغز را تحریک کرده و باعث بروز سکسکه شوند.

سکسکه‌های طولانی‌مدت معمولاً علل جدی‌تر و متنوع‌تری نسبت به سکسکه گذرا دارند. در ادامه مهم‌ترین علل سکسکه‌های طولانی‌مدت را بررسی می‌کنیم.

 علل عصبی

• ضایعات و تومورها در مغز و ساقه مغز: ضایعاتی مانند تومورهای مغزی، خونریزی یا التهاب می‌توانند مراکز کنترل سکسکه را تحریک کنند.

• نوروپاتی عصب فرنیک یا واگ: آسیب یا تحریک این اعصاب که کنترل حرکت دیافراگم و تارهای صوتی را بر عهده دارند، می‌تواند منجر به سکسکه‌های مزمن شود.

• اسکولیوز یا فشار به نخاع: تغییرات ساختاری در ستون فقرات یا فشار به نخاع گردنی ممکن است باعث تحریک عصب‌های مربوطه شود.

 علل گوارشی

• رفلاکس معده به مری (GERD): برگشت اسید معده به مری باعث تحریک عصب واگ و سکسکه‌های طولانی‌مدت می‌شود.

• التهاب یا زخم مری و معده: تحریک یا التهاب مزمن در مسیر گوارشی می‌تواند باعث سکسکه مداوم شود.

• افزایش حجم معده (مثل پرخوری یا گاز معده): فشار روی دیافراگم ناشی از پر بودن معده می‌تواند باعث سکسکه شود.

 علل متابولیک و دارویی

• اختلالات متابولیک: مانند دیابت، نارسایی کلیوی، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید که می‌توانند مسیر عصبی را تحت تاثیر قرار دهند.

• داروها: برخی داروها مانند داروهای ضدالتهاب، داروهای ضدافسردگی، کورتیکواستروئیدها یا شیمی‌درمانی ممکن است باعث تحریک سکسکه شوند.

 علل روان‌شناختی

• اضطراب و استرس مزمن: اختلالات روانی می‌توانند با تحریک سیستم عصبی خودمختار موجب بروز سکسکه طولانی‌مدت شوند.

• اختلالات روان‌تنی: در برخی موارد، سکسکه به عنوان یک علامت روان‌تنی بروز می‌کند که نیاز به درمان روانشناختی دارد.

 علل دیگر

• جراحی‌ها و تروماهای قفسه سینه یا گردن: آسیب به اعصاب یا عضلات دیافراگم در اثر جراحی یا ضربه.

• عفونت‌ها: عفونت‌های مغزی یا گوارشی می‌توانند با تحریک عصبی باعث سکسکه شوند.

• شرایط غیرمعمول: مانند سیروز کبدی، انسداد روده، مشکلات قلبی یا مصرف الکل زیاد.

تشخیص علت سکسکه طولانی‌مدت نیازمند ارزیابی دقیق پزشکی و انجام آزمایش‌های گوناگون است:

 شرح حال و معاینه بالینی

 آزمایش‌های پاراکلینیک

• تصویربرداری: MRI یا CT اسکن مغز و قفسه سینه برای بررسی ضایعات یا تومورها

• آندوسکوپی: بررسی مری و معده برای تشخیص زخم یا التهاب

• آزمایش‌های خونی: بررسی اختلالات متابولیک و عفونی

• الکتروکاردیوگرام (ECG): جهت رد مشکلات قلبی

 درمان سکسکه‌های طولانی‌مدت

درمان سکسکه طولانی‌مدت بسته به علت آن متفاوت است. درمان‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

 درمان علت‌محور

• درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند GERD، تومورها، یا عفونت‌ها

• اصلاح اختلالات متابولیک و قطع داروهای محرک در صورت امکان

درمان علامتی

 روش‌های غیر دارویی

• تحریک عصب واگ از طریق الکترودهای مخصوص

• طب سوزنی و روش‌های جایگزین

• تکنیک‌های تنفسی و آرام‌بخشی

 پیامدها و عوارض سکسکه طولانی‌مدت

سکسکه‌های طولانی‌مدت می‌توانند باعث مشکلات متعددی شوند از جمله:

• اختلال خواب و خستگی مزمن

• کاهش اشتها و کاهش وزن

• مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی

• اختلال در فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی

 نتیجه‌گیری

سکسکه‌های طولانی‌مدت علامتی است که نباید نادیده گرفته شود، زیرا می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی عصبی، گوارشی یا متابولیک باشد. تشخیص دقیق علت و درمان مناسب به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند. همکاری بین تخصص‌های مختلف پزشکی از جمله نورولوژی، گوارش و روانپزشکی برای مدیریت موفق سکسکه‌های طولانی‌مدت ضروری است.

۷ خرداد ۱۴۰۴ ۱۵:۲۱