تشکیل توده سرطانی در بدن، به‌ویژه در بافت سینه، یک فرآیند پیچیده و چندمرحله‌ای است که با تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های سالم آغاز می‌شود. این توده می‌تواند رشد کند، به بافت‌های اطراف نفوذ کند و حتی به بخش‌های دیگر بدن گسترش یابد. عوامل مختلفی مانند تغییرات ژنتیکی، قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا، سبک زندگی و عوامل هورمونی در شکل‌گیری این توده‌ها نقش دارند که در این مقاله به آن می‌پردازیم.
سرطان چگونه آغاز می شود؟
سرطان زمانی آغاز می‌شود که روند طبیعی رشد و تقسیم سلول‌ها دچار اختلال می‌شود. در بدن سالم، ژن‌ها به سلول‌ها فرمان می‌دهند که چه زمانی رشد کنند، تقسیم شوند یا از بین بروند. سلول‌ها معمولاً فقط زمانی تقسیم می‌شوند که بدن به آن‌ها نیاز داشته باشد، مثل زمانی که سلول‌های پیر یا آسیب‌دیده باید جایگزین شوند. این فرآیند کمک می‌کند تا تعادل بدن حفظ شود و بافت‌ها به‌درستی عمل کنند.
اما در سرطان، این نظم به هم می‌خورد. جهش‌های ژنی باعث می‌شوند برخی سلول‌ها دیگر به فرمان‌ها گوش ندهند. این جهش‌ها ممکن است ارثی باشند، یا در اثر افزایش سن، یا قرار گرفتن در معرض عواملی مانند دود سیگار، الکل یا اشعه ماوراء بنفش خورشید به وجود بیایند. سلول‌های سرطانی بدون کنترل شروع به رشد و تقسیم می‌کنند، بالغ نمی‌شوند و نمی‌میرند. این سلول‌های نابالغ و خارج از کنترل به تدریج توده‌ای به نام تومور را تشکیل می‌دهند. هرچند انواع مختلفی از سرطان وجود دارد، اما همه آن‌ها با رشد غیرطبیعی سلول‌ها آغاز می‌شوند.
علت‌های تشکیل توده در سینه شامل مواردی می‌شود که در ادامه به شما خواهیم گفت. توجه داشته باشید بسیاری از دلایل زیر، ممکن است علت تشکیل توده‌های خوش‌خیم پستان باشد.
کیست سینه
کیست‌های سینه در بافت سینه شکل می‌گیرند. این توده‌ها معمولاً گرد، صاف و سفت هستند و اندازه آن‌ها از چند میلی‌متر تا به بزرگی یک پرتقال متفاوت است. کیست‌ها اغلب قبل از شروع پریود ایجاد می‌شوند و ممکن است پس از آن کوچک‌تر شده یا حتی از بین بروند. ایجاد کیست‌ها معمولاً تحت تأثیر تغییرات هورمونی در چرخه قاعدگی است.
تغییرات فیبروکیستیک
در تغییرات فیبروکیستیک، بافت سینه از نظر ظاهری دچار تغییراتی شده و حساس شود. این وضعیت اغلب باعث احساس سنگینی در سینه می‌شود. این تغییرات ارتباط مستقیمی با نوسانات هورمونی و چرخه قاعدگی دارند و معمولاً پس از پایان پریود بهبود می‌یابند. اگرچه این وضعیت سرطانی نیست، اما ممکن است شناسایی توده‌های مشکوک را دشوارتر کند.
فیبروآدنوم
فیبروآدنوم‌ها توده‌های سفت اما خوش‌خیمی هستند که معمولاً در جوانان دیده می‌شوند. این توده‌ها صاف و متحرک هستند و به راحتی زیر پوست حرکت می‌کنند. ممکن است با گذشت زمان کوچک یا بزرگ شوند و رشد آن‌ها معمولاً با عواملی مثل بارداری یا مصرف قرص‌های هورمونی مرتبط است. فیبروآدنوم سرطانی نیست، اما گاهی برای اطمینان از ماهیت آن نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.
آسیب یا جراحی سینه
ضربه مستقیم به بافت سینه یا عمل جراحی ممکن است باعث مرگ سلول‌های چربی و ایجاد توده‌ای به نام نکروز چربی شود. این توده ممکن است سفت و شبیه به توده‌های بدخیم باشد، اما معمولاً بی‌ضرر است. با این حال، برای اطمینان ممکن است پزشک تصویربرداری یا نمونه‌برداری تجویز کند.
عفونت‌ها (آبسه)
عفونت در سینه می‌تواند منجر به تجمع چرک و ایجاد توده‌ای دردناک به نام آبسه شود. این توده با علائمی مانند قرمزی، تورم و گرمی پوست در ناحیه درگیر همراه است. آبسه بیشتر در دوران شیردهی دیده می‌شود، اما ممکن است در سایر مواقع نیز رخ دهد و نیاز به درمان دارویی یا تخلیه داشته باشد.
پاپیلومای داخل مجرایی
پاپیلومای داخل مجرایی یک رشد کوچک و شبیه زائده پوستی است که در داخل مجاری شیردهی سینه ایجاد می‌شود. این وضعیت ممکن است باعث ترشح مایع شفاف یا خونی از نوک پستان شود، اما معمولاً دردناک نیست. تشخیص آن معمولاً با سونوگرافی زیر نوک پستان انجام می‌شود.
لیپوما
لیپوما یک توده نرم و متحرک است که از بافت چربی تشکیل شده و در بسیاری از موارد بی‌خطر است. این توده معمولاً درد ندارد و به آهستگی رشد می‌کند. در صورتی که اندازه آن بزرگ شود یا ظاهر سینه را تغییر دهد، ممکن است نیاز به برداشتن داشته باشد.
سرطان سینه
توده‌ای که بدون درد، سفت، با لبه‌های نامنظم باشد و از بافت اطراف سینه متمایز باشد، می‌تواند نشانه‌ای از سرطان سینه باشد. پوست روی آن ممکن است تغییر رنگ دهد، قرمز شود یا حالت فرورفته شبیه پوست پرتقال پیدا کند. ممکن است نوک پستان تغییر حالت دهد یا ترشح غیرطبیعی داشته باشد. تورم غدد لنفاوی زیر بغل یا اطراف ترقوه نیز می‌تواند علامتی هشداردهنده باشد. چنین توده‌ای نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد.
توده های سرطانی سینه کدام هستند؟
چه توده هایی سرطانی هستند؟ در میان تمام عواملی که باعث ایجاد توده در سینه می‌شوند، تنها موردی که ماهیت سرطانی دارد، سرطان سینه است. سایر موارد مانند کیست سینه، تغییرات فیبروکیستیک، فیبروآدنوم، لیپوما، پاپیلومای داخل مجرایی، عفونت یا آبسه، و نکروز چربی ناشی از آسیب یا جراحی، همگی خوش‌خیم بوده و توده سرطانی سینه به حساب نمی‌آید، اما برخی از آن‌ها ممکن است در لمس یا ظاهر مشابه توده‌های بدخیم باشند. بنابراین، تشخیص دقیق علت توده تنها با معاینه پزشک و بررسی‌های تخصصی مانند سونوگرافی یا نمونه‌برداری امکان‌پذیر است.
چه عواملی احتمال بروز توده های سرطان سینه را افزایش می‌دهد؟
بروز توده‌های سینه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ آگاهی از عوامل خطر می‌تواند به پیشگیری، تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر کمک کند. در ادامه با مهم‌ترین عوامل خطر که احتمال ایجاد توده‌های سرطانی را افزایش می‌دهند، آشنا می‌شوید:
عوامل قابل کنترل:
- مصرف زیاد الکل با افزایش خطر سرطان سینه ارتباط دارد
- چاقی به‌ویژه پس از یائسگی، خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.
- نداشتن فعالیت بدنی کافی می‌تواند زمینه‌ساز بروز سرطان سینه شود.
- باردار نشدن یا زایمان بعد از ۳۰ سالگی خطر را کمی افزایش می‌دهد.
- شیر ندادن به نوزاد ممکن است کمی خطر ابتلا به سرطان را بالا ببرد.
- قرص‌ها، آمپول‌ها یا IUD هورمونی ممکن است کمی خطر را افزایش دهند.
- استفاده از استروژن و پروژسترون به مدت طولانی، می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان سینه را بالا ببرد.
عوامل غیرقابل کنترل:
- زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض خطر سرطان سینه قرار دارند.
- خطر ابتلا به سرطان سینه با بالا رفتن سن، به‌ویژه بعد از ۵۵ سال، بیشتر می‌شود.
- جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 می‌تواند زمینه‌ساز سرطان سینه ارثی باشد.
- داشتن بستگان درجه یک مبتلا به سرطان سینه، احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
- بافت متراکم سینه تشخیص توده را سخت‌تر کرده و خطر سرطان را بیشتر می‌کند.
- شروع پریود قبل از ۱۲ سال یا یائسگی بعد از ۵۵ سال با افزایش ریسک همراه است.
- بیماری‌هایی مانند هیپرپلازی غیرمعمول و کارسینوم لوبولار درجا (LCIS) می‌توانند احتمال سرطان را بالا ببرند.
در نهایت بدانید
تشخیص زودهنگام و درک فرآیند تشکیل توده سرطانی، کلید پیشگیری و درمان موفقیت‌آمیز سرطان است. با آگاهی بیشتر درباره چگونگی شکل‌گیری این توده‌ها، می‌توانیم اقدامات مؤثرتری برای محافظت از سلامت خود و اطرافیان انجام دهیم.
منبع: وب سایت دکتر ناهید نفیسی