چاقی مفرط یکی از چالش‌های مهم سلامت عمومی در سراسر جهان است که با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، و بسیاری مشکلات دیگر همراه است. جراحی‌های کاهش وزن، به ویژه عمل اسلیو معده، به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کنترل چاقی مفرط و کاهش وزن پایدار شناخته شده‌اند.
با این حال، جراحی اسلیو معده نیز عوارضی دارد که یکی از آنها بی‌اشتهایی پس از عمل است. بی‌اشتهایی، به معنای کاهش یا از دست دادن کامل تمایل به غذا خوردن، می‌تواند پیامدهای قابل توجهی بر سلامت بیمار و فرایند بهبودی داشته باشد.

بی‌اشتهایی پس از عمل اسلیو معده، به کاهش قابل توجه تمایل و انگیزه برای خوردن غذا گفته می‌شود که می‌تواند به دلایل مختلف فیزیولوژیکی، روانی یا ترکیبی از هر دو ایجاد شود.
این وضعیت ممکن است کوتاه مدت یا بلند مدت باشد و بسته به شدت و مدت آن، می‌تواند منجر به مشکلات تغذیه‌ای و کاهش وزن بیش از حد شود.

درک علل و مکانیسم‌های بی‌اشتهایی بعد از عمل اسلیو معده بسیار مهم است؛ زیرا این مشکل می‌تواند روند بهبودی، کیفیت زندگی و نتایج جراحی را تحت تأثیر قرار دهد.
بی‌اشتهایی شدید می‌تواند منجر به سوءتغذیه، ضعف عمومی، کاهش توده عضلانی، و حتی عوارض جدی‌تر مثل نارسایی ارگان‌ها شود. از سوی دیگر، فقدان اشتها می‌تواند نشانه‌ای از عوارض جدی‌تر باشد که نیاز به بررسی دقیق دارد.

عمل اسلیو معده و تغییرات فیزیولوژیکی آن

عمل اسلیو معده (Sleeve Gastrectomy) یک روش جراحی است که در آن بخش بزرگی از معده برداشته می‌شود و فقط یک لوله باریک از معده باقی می‌ماند.
این کاهش حجم معده به طور قابل توجهی ظرفیت معده را کم می‌کند و بنابراین میزان غذای مصرفی را محدود می‌کند.
علاوه بر این، این جراحی باعث تغییر در هورمون‌هایی می‌شود که بر اشتها و گرسنگی تأثیر دارند، مانند کاهش هورمون گرلین (که تحریک کننده اشتها است).

 تغییرات هورمونی

کاهش ترشح هورمون گرلین، که عمدتاً توسط معده تولید می‌شود، منجر به کاهش حس گرسنگی می‌شود.
این تغییر هورمونی یکی از اهداف عمل است، اما گاهی منجر به بی‌اشتهایی بیش از حد می‌شود.

 مشکلات مکانیکی و آناتومیکی

• کاهش حجم معده باعث می‌شود بیماران نتوانند مقدار زیادی غذا را در یک وعده مصرف کنند.

• گاهی ایجاد تنگی یا اسکار (جوشگاه) در مسیر عبور غذا می‌تواند خوردن را دشوار و دردناک کند.

• رفلاکس معده و تهوع بعد از غذا نیز ممکن است اشتها را کاهش دهد.

 عوارض جانبی و مشکلات گوارشی

• تهوع، استفراغ، سوزش معده، و اسهال ممکن است اشتها را کم کنند.

• سوء جذب برخی مواد مغذی می‌تواند باعث ضعف عمومی و کاهش تمایل به غذا خوردن شود.

عوامل روانی و رفتاری

• استرس، اضطراب، و افسردگی پس از جراحی می‌توانند اشتها را کاهش دهند.

• ترس از درد یا تهوع پس از خوردن غذا باعث محدود کردن مصرف می‌شود.

• تغییرات در الگوهای خوردن و عادت‌های غذایی نیز نقش دارند.

 عفونت‌ها و التهاب

علائم و نشانه‌های بی‌اشتهایی بعد از عمل اسلیو

• کاهش قابل توجه وزن فراتر از انتظار جراحی

• کاهش تمایل به خوردن حتی غذاهای مورد علاقه

• تهوع و استفراغ مکرر

• درد یا ناراحتی معده هنگام خوردن

• خستگی و ضعف عمومی

• علائم سوء تغذیه مثل خشکی پوست، ریزش مو، و ضعف عضلانی

روش‌های تشخیص

تشخیص بی‌اشتهایی پس از عمل اسلیو معده نیازمند بررسی دقیق است که شامل موارد زیر می‌شود:

 شرح حال و مصاحبه

 معاینه بالینی

 آزمایش‌های تکمیلی

• آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی، کمبود ویتامین‌ها و الکترولیت‌ها

• اندوسکوپی برای بررسی ساختار معده و مسیر گوارش و تشخیص تنگی یا التهاب

• تصویربرداری (مانند سونوگرافی یا سی‌تی اسکن) در صورت لزوم برای ارزیابی عوارض

مدیریت و درمان بی‌اشتهایی بعد از عمل اسلیو

 درمان حمایتی و تغذیه‌ای

• ارزیابی دقیق وضعیت تغذیه‌ای بیمار توسط متخصص تغذیه

• ارائه رژیم غذایی متناسب با حجم معده باقی‌مانده، شامل وعده‌های کوچک و مکرر

• استفاده از مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی جهت جلوگیری از سوءتغذیه

 درمان دارویی

 روان‌درمانی

• حمایت روانی برای کاهش استرس و اضطراب

• آموزش رفتاری جهت اصلاح عادات غذایی و مقابله با ترس‌های مرتبط با خوردن غذا

مداخلات جراحی یا اندوسکوپیک

پیش‌آگهی و نتایج بلندمدت

در بیشتر بیماران، بی‌اشتهایی پس از عمل اسلیو معده به مرور زمان کاهش می‌یابد و اشتهای طبیعی باز می‌گردد.
با مدیریت مناسب، بیماران می‌توانند وزن خود را به صورت سالم حفظ کنند و از مزایای جراحی بهره‌مند شوند.
عدم درمان بی‌اشتهایی می‌تواند منجر به عوارض جدی سوءتغذیه و مشکلات جسمانی شود که به مراقبت‌های ویژه نیاز دارد.

نتیجه‌گیری

بی‌اشتهایی بعد از عمل اسلیو معده یک عارضه قابل توجه است که می‌تواند ناشی از ترکیبی از عوامل فیزیولوژیکی، مکانیکی و روانی باشد.
تشخیص دقیق و مدیریت چندجانبه شامل حمایت تغذیه‌ای، درمان دارویی، و پشتیبانی روانی برای بهبود کیفیت زندگی و نتایج جراحی ضروری است.
پزشکان، جراحان، و تیم‌های مراقبتی باید به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود و بیماران بتوانند به سلامت و کیفیت زندگی مطلوبی دست یابند.

۱۱ مرداد ۱۴۰۴ ۱۴:۳۸