آپنه خواب (Sleep Apnea) یک اختلال تنفسی در خواب است که با توقف یا کاهش جریان هوا به مدت حداقل ۱۰ ثانیه همراه با افت اکسیژن خون یا بیداری‌های مکرر مشخص می‌شود. اگرچه این بیماری اغلب در بزرگسالان مورد توجه قرار می‌گیرد، اما کودکان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. آپنه خواب در کودکان به‌خصوص در سنین پیش‌دبستانی و دبستانی، اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند بر رشد جسمی، عملکرد شناختی، و رفتار آنها اثرات بلندمدت بگذارد.
بر اساس تحقیقات، شیوع آپنه انسدادی خواب (OSA) در کودکان بین ۱ تا ۵ درصد گزارش شده است. شناسایی علائم اولیه در کودکان اهمیت زیادی دارد، زیرا الگوهای علائمی آنها با بزرگسالان تفاوت‌هایی اساسی دارد و ممکن است تشخیص را به تأخیر بیندازد.
در بزرگسالان، شایع‌ترین علامت آپنه خواب، خرخر بلند و خواب‌آلودگی روزانه است. اما در کودکان، علائم می‌توانند ظریف‌تر یا متفاوت باشند:
-
کودکان ممکن است به جای خواب‌آلودگی مفرط، دچار بیش‌فعالی و بی‌قراری شوند.
-
مشکلات رفتاری و افت تحصیلی در مدرسه گاهی تنها نشانه هشداردهنده است.
-
تغییرات رشد فیزیکی و تأخیر در بلوغ نیز می‌توانند پیامدهای خاموش آپنه خواب باشند.
این دسته از علائم در طول خواب رخ می‌دهند و معمولاً توسط والدین یا مراقبان کودک مشاهده می‌شوند:
خرخر مداوم و بلند
-
بر خلاف خرخر گهگاهی در سرماخوردگی یا آلرژی، خرخر ناشی از آپنه خواب معمولاً شبانه و مزمن است.
-
شدت خرخر ممکن است متغیر باشد، اما اغلب با توقف‌های کوتاه تنفس همراه است.
وقفه‌های تنفسی
-
والدین ممکن است مشاهده کنند که کودک برای چند ثانیه نفس نمی‌کشد و سپس با صدای نفس‌نفس یا خفگی به تنفس ادامه می‌دهد.
-
این وقفه‌ها ناشی از انسداد موقت راه هوایی است.
تنفس دهانی
-
تنفس از طریق دهان در طول خواب شایع است و می‌تواند با خشکی دهان صبحگاهی همراه باشد.
-
این حالت معمولاً به دلیل بزرگ بودن لوزه‌ها یا آدنوئیدها ایجاد می‌شود.
تعریق شبانه
-
برخی کودکان مبتلا به آپنه خواب دچار تعریق بیش از حد در خواب می‌شوند.
-
این موضوع به تلاش بیشتر بدن برای تنفس و فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک مربوط است.
بی‌قراری و جابجایی زیاد در خواب
-
کودک ممکن است بارها در طول شب وضعیت خواب خود را تغییر دهد.
-
گاهی حتی از تخت پایین می‌افتد یا در حالت‌های غیرعادی می‌خوابد (مثلاً نشسته).
علائم روزانه
این علائم معمولاً پیامد اختلال خواب شبانه هستند و می‌توانند در طول روز توسط والدین یا معلمان مشاهده شوند:
خواب‌آلودگی یا برعکس، بیش‌فعالی
-
برخلاف بزرگسالان، بسیاری از کودکان دچار بیش‌فعالی و پرجنب‌وجوشی می‌شوند تا خستگی خود را جبران کنند.
-
این موضوع می‌تواند با اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) اشتباه گرفته شود.
مشکلات تمرکز و افت تحصیلی
-
کمبود خواب با کیفیت باعث کاهش توجه، حافظه کاری و سرعت پردازش می‌شود.
-
معلمان اغلب گزارش می‌دهند که کودک «حواس‌پرت» یا «کم‌انگیزه» شده است.
تغییرات خلقی
سردرد صبحگاهی
مشکلات رشد
علائم اختصاصی در گروه‌های سنی مختلف
علائم آپنه خواب در کودکان بسته به سن آنها ممکن است متفاوت باشد:
نوزادان و شیرخواران
کودکان پیش‌دبستانی
کودکان دبستانی و نوجوانان
عوامل ایجادکننده علائم
-
بزرگی لوزه‌ها و آدنوئیدها (شایع‌ترین علت در کودکان)
-
چاقی و اضافه‌وزن
-
آلرژی مزمن بینی
-
ناهنجاری‌های فکی-صورتی
-
بیماری‌های عصبی-عضلانی
پیامدهای نادیده گرفتن علائم
عدم تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند منجر به:
-
مشکلات قلبی-عروقی (فشار خون بالا، تغییرات قلبی)
-
اختلال رشد و کوتاهی قد
-
مشکلات روان‌شناختی و یادگیری
-
بدشکلی فک و صورت به دلیل تنفس مزمن دهانی
چگونه والدین می‌توانند علائم را تشخیص دهند؟
-
مشاهده ویدئویی خواب کودک در خانه برای ثبت وقفه‌های تنفسی
-
پرسش از معلمان درباره تغییرات رفتاری یا افت عملکرد
-
توجه به ترکیب علائم روزانه و شبانه به جای تمرکز بر یک نشانه خاص
اهمیت مراجعه به پزشک
در صورت مشاهده علائم زیر، مراجعه به پزشک ضروری است:
-
خرخر مداوم بیش از سه شب در هفته
-
وقفه‌های تنفسی قابل مشاهده
-
افت ناگهانی عملکرد تحصیلی
-
تغییرات رشد نامعمول
نتیجه‌گیری
آپنه خواب در کودکان یک اختلال بالقوه جدی است که اغلب به‌دلیل علائم متفاوت نسبت به بزرگسالان، دیر تشخیص داده می‌شود. شناخت دقیق این علائم توسط والدین، معلمان، و پزشکان می‌تواند نقش کلیدی در جلوگیری از عوارض بلندمدت داشته باشد.
۲۰ مرداد ۱۴۰۴ ۱۳:۳۶
اشتراک گذاری (چگونه میتوانید این مطلب را برای دیگران بفرستید)
source