در اینجا به معرفی 10 مورد از بزرگترین هواپیماهای جت تاریخ می‌پردازیم که ابعادی غول‌پیکر داشته و قادر به حمل تعداد بسیار زیادی مسافر یا حجم بالایی بار هستند.

سال‌های اخیر دوران سختی برای شرکت‌های هواپیمایی و بالطبع هواپیماسازان جهان بوده است. در این سال‌ها بحران‌هایی نظیر کاهش شدید تعداد مسافران به‌دلیل پاندمی کرونا یا افزایش قیمت سوخت به دلیل وضعیت سیاسی جغرافیایی دنیا گریبانگیر صنعت هوافضا در دنیا بوده؛ به‌طوری که ایرلاین‌ها در این سال‌ها کمتر فرصت نفس کشیدن پیدا کرده‌اند! با این وجود در تمامی این سال‌ها، هواپیماهای غول پیکر گویای وضعیت این صنعت در دنیا بوده‌اند. برخی از این هواپیماها به هیولاهایی بدون سرنشین تبدیل شدند؛ در حالیکه برخی دیگر پر از بار و مسافر بوده و کسب و کار ایرلاین‌ها را رونق بخشیدند.

با فروکش کردن پاندمی کرونا و افزایش مجدد تعداد مسافران، بسیاری شرکت‌های هواپیمایی بار دیگر جت‌های بزرگ خود را به آسمان فرستادند تا بتوانند پاسخگوی حجم استقبال مسافران از سفرهای هوایی باشند. از سوی دیگر کاربردهای این هواپیماها در انتقال بار و سایر آیتم‌ها به مناطق مختلف دنیا نیز از جمله دلایلی بوده که باعث جلب توجهات به سمت آن‌ها شده است.

در ادامه این متن قصد داریم به معرفی تعدادی از بزرگترین هواپیماهای جت تاریخ صنعت هوافضا بپردازیم. البته به دلیل تفاوت‌های گسترده در طراحی این هواپیماها راه واحدی برای مقایسه اندازه آن‌ها وجود ندارد. به همین جهت ملاک اندازه‌گیری ما فضایی که این هواپیماها در فرودگاه اشغال می‌کنند خواهد بود. با این تعریف مقایسه هواپیماها بر اساس حاصلضرب طول در اندازه بال آن‌ها انجام می‌شود. در عین حال تمامی هیولاهای حاضر در این لیست در شمار بزرگترین جت هایی هستند که تا کنون ساخته شده‌اند.

Airbus BelugaXL – 3805 متر مربع

یکی از منحصربفردترین و بزرگترین هواپیماهای جت تولید شده در تاریخ، Airbus BelugaXL است که ظاهری شبیه به نهنگ سفید دارد! ایرباس این هواپیماهای جدید را به‌عنوان جایگزین‌هایی برای مدل‌های کنونی Beluga تولید کرده که وظیفه حمل اجزای مختلف هواپیماهای Airbus بین کارگاه‌های مختلف این کمپانی در سرتاسر دنیا را بر عهده دارند. این کمپانی تاسیسات گسترده‌ای را در نقاط مختلف اروپا و چین در اختیار دارد. بنابراین، انتقال اجزای هواپیماها بین این تاسیسات وظیفه خطیری است که بر عهده BelugaXL قرار دارد.

نخستین مدل از این جت غول پیکر در سال 2018 ساخته شد و ایرباس قصد دارد چهار فروند هواپیمای دیگر این خانواده را تا نیمه دهه کنونی میلادی روانه بازار کند. مدل تولید شده کنونی در حال حاضر مشغول سرویس‌دهی است و هر از گاهی حتی در فرودگاه‌های مسافربری هم رویت می‌شود. به‌عنوان مثال، در سال 2022 مسافرین فرودگاه لوتون لندن توانستند نظاره‌گر پرواز آزمایشی این هواپیمای جت فاخر و مسحورکننده ایرباس باشند. بلوگا ایکس ال 63 متر طول دارد و فاصله نوک دو بال آن از یکدیگر حدود 60 متر است. البته شاید از این اعداد نتوان ابعاد این هواپیما را به‌طور دقیق حدس زد. با این وجود باید اشاره کرد که حجم کابین این هواپیما نسبت به مدل‌های پیشین 30 درصد افزایش یافته و حداکثر ظرفیت حمل بار آن 51 تن است.

Airbus A330-900 – 4074 متر مربع

بزرگترین مدل از هواپیماهای A330neo ایرباس مدل A330-900 است که توانایی حمل 460 سرنشین را دارد. این هواپیما یکی از پراستفاده‌ترین پرنده‌های دنیاست و توسط بیش از 18 ایرلاین دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. بدنه این هواپیما بسیار عریض‌تر از مدل اوریجینال طراحی شده و موتور ترنت 7000 رولزرویس نیز باعث شده که هزینه تمام‌شده آن در مقایسه با سری اوریجینال A330 پایین‌تر باشد. علاوه بر این، به دنبال تلاش‌های گسترده جهانی که با هدف کاهش تولید آلاینده‌ها در هواپیماهای تجاری انجام شده، ایرباس ادعا کرده که سری ای 330 نئو در مقایسه با مدل‌های قدیمی‌تر حدود 25 درصد کربن دی اکسید کمتری تولید می‌کند.

این عملکرد پاک‌تر موتور غول جدید ایرباس همچنین باعث کاهش مصرف سوخت آن هم شده و جذابیت آن را برای ایرلاین‌ها که با بحران‌های شدید سوخت دست و پنج نرم می‌کنند، دوچندان کرده است. در این میان، ایرباس همچنین تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری را نیز برای سرنشینان این هواپیما فراهم کرده که از میان آن‌ها می‌توان به دسترسی همگانی به شبکه وای فای اشاره کرد.

بر اساس گزارش‌ها در حال حاضر حدود 130 فروند هواپیمای ایرباس A330-900 تحویل مشتریان شده و دویست دستگاه دیگر هم در نوبت تحویل قرار گرفته است.

در گجت نیوز بخوانید:

بزرگترین هواپیماهای مسافربری در جهان کدامند؟

Boeing 747 Dreamlifter – 4617 متر مربع

پاسخ بویینگ به هواپیمای BelugaXL ایرباس، مدل 747 دریم‌لیفتر است. این هواپیما با هدف انتقال اجزای مختلف سری 787 دریم‌لاینر به پایگاه‌های مختلف بویینگ ساخته شده و چهار دستگاه از آن در حال حاضر فعال هستند.‌ این هواپیما معمولا در فرودگاه‌های مجاور پایگاه‌های بویینگ قابل رویت است. با این وجود، در سال 2013 یک فروند از این جت به‌طور اشتباهی در فروشگاه کانزاس آمریکا فرود آمد. این فرود البته حاشیه‌های فراوانی در پی داشت و می‌توانست خطرات فراوانی در پی داشته باشد. با این وجود خوشبختانه کلی فرآیند با موفقیت سپری شد!

البته انتقال اجزای هواپیماهای بویینگ تنها هدف ساخت این هواپیما نیست و کمپانی هواپیماساز هر از گاهی جت غول‌پیکرش را برای حمل بارهای سنگین به دیگران اجاره می‌دهد. نمونه‌ای از این ماموریت‌ها انتقال تجهیزات و ادوات ایمنی و پزشکی از چین به آمریکا در خلال پاندمی کرونا بود. البته به دلیل استقبال فوق‌العاده گسترده‌ای که از هواپیماهای 787 بویینگ شده؛ احتمالا سفارش‌های فراوانی از آن در دست کار بوده و در سال 2023 نیز شاهد استفاده از مدل دریم لیفتر در ماموریت‌های درون سازمانی بویینگ خواهیم بود.

Airbus A340-600 – 4782 متر مربع

مدل A340-600 ایرباس گنجایش حمل 320 مسافر در شرایط استاندارد و 475 مسافر به‌صورت فشرده را داشته و یکی از بزرگترین هواپیماهای تولید شده توسط ایرباس به شمار می‌رود. این مدل همچنین بلندترین هواپیمای ایرباس بوده و با مسافت پیمایش خیره‌کننده‌ای که دارد قادر است نقاط بسیار دوری از دنیا را به‌طور مستقیم به یکدیگر متصل کند. نخستین مدل از این هواپیما در سال 2002 به بازار عرضه شد و از آن زمان، بسیاری ایرلاین‌های بزرگ و معتبر دنیا مانند لوفتهانزا و امیریتس به‌طور گسترده از آن استفاده می‌کنند.

به دلیل همین طول زیاد، مدل A340-600 در مقایسه با سایر مدل‌های A340 گنجایش بیشتری داشته و تعداد بیشتری سرنشین را در خود جای می‌دهد. همچنین کابین خلبان در این مدل نیز بسیار شبیه به سایر مدل‌های A340 طراحی شده تا خلبانان دیگر مدل‌ها، نیاز به تمرین زیادی برای هدایت آن نداشته باشند. بر اساس اطلاعات موجود، خلبانانی که سایر مدل‌های ای 340 را هدایت کرده‌اند، تنها با یک یا دو روز تمرین قادر خواهند بود گواهینامه هدایت مدل A340-600 ایرباس را به دست آورند.

Antonov An-124-100 Ruslan – 5061 متر مربع

با وجود این که ظرفیت حمل بار هواپیمای آنتونوف An-124-100 Ruslan اندکی پایین‌تر از مدل جدیدتر An-225 است، اما این هواپیما همچنان یکی از بزرگترین جت های تولید شده در تاریخ به شمار می‌رود. این هواپیما در سال 1994 رکورد جابجایی سنگین‌ترین بار در دنیا را از آن خود کرد و یک لوکوموتیو مربوط به جنرال موتورز را از کانادا به ایرلند انتقال داد. البته این جابجایی نیازمند چندین توقف و سوخت‌گیری بود و در نهایت 12 ساعت به‌طول انجامید. با این حال ثبت رکورد حمل بار 146 تنی توسط این غول روسی آن را به بزرگترین هواپیمای باری در جهان تبدیل کرد.

این هواپیما توسط شوروی سابق تولید شده و تمامی مدل‌های فعال آن یا متعلق به کشور روسیه هستند یا اکراین. البته بسیاری از مدل‌های این هواپیما که تحت تملک فدراسیون روسیه قرار دارند، به دلیل تحریم‌ها قادر به پرواز به مناطق مختلف دنیا نیستند و صرفا در پروازهای داخلی یا در جنگ کنونی روسیه و اکراین مورد استفاده قرار می‌گیرند. از سوی دیگر، مدل‌های اکراینی این هواپیما نیز اکنون با هدف انتقال مهمات و ادوات جنگی در نبرد ایفای نقش می‌کنند.

Lockheed Martin C-5M Super Galaxy – 5129 متر مربع

هواپیمای مدل سوپر گلکسی C-5M لاکهید مارتین بزرگترین هواپیمای ایالات متحده آمریکا و یکی از بزرگترین هواپیماهای جت کل تاریخ به شمار می‌رود و توانایی حمل بار 127 تنی را دارد! این هواپیما مسئولیت انتقال ادوات و تجهیزات نظامی را بین پایگاه‌های متعدد آمریکا و متحدینش در کشورهای مختلف جهان بر عهده دارد و از قابلیت‌های تکنولوژیک جالبی هم بهره می‌برد که مصرف بهینه‌ای را برای آن به ارمغان آورده است. از جمله این قابلیت‌ها می‌توان به طراحی جالب قفل درهای آن اشاره کرد که امکان بارگیری و تخلیه همزمان را برای آن فراهم می‌کند.

این هواپیما ظرفیت حمل پنج هلیکوپتر را داشته و از رمپ‌هایی در طرفین بهره می‌برد که از طریق آن، دو ردیف اتومبیل می‌توانند به هواپیما وارد شده یا از آن خارج شوند. این هواپیمای لاکهید مارتین همچنین توانایی سوخت‌گیری در میانه مسیر را هم داشته و از لحاظ تئوری، در صورت وجود پشتیبانی کافی، مسافت پیمایش بی‌نهایت دارد! این هواپیما از سال 1970 مشغول پرواز در آسمان بوده و ظرف چندین دهه گذشته تحت سرویس‌های فراوانی قرار داشته است. با این وجود، در ابتدای قرن 21 برنامه‌های گسترده لاکهید مارتین برای بروزرسانی خط تولید این دستگاه پایه‌ریزی شد؛ به‌طوری که امروزه شاهد پرواز مدل‌های بروزشده C-5M هستیم.

Boeing 747-8 – 5216 متر مربع

کمپانی بویینگ به‌تازگی سری افسانه‌ای 747 خود را پس از 56 سال بازنشسته کرده است. به‌طور کلی تا کنون بیش از 1500 فروند از این هواپیما تولید شده است. آخرین مدل تولید شده از این هواپیماهای غول‌پیکر، مدل 747-8 بود که نخستین پروازش را در سال 2010 انجام داد و فاصله بین بال‌های آن بیش از مدل‌های قبل بود. از جمله مهم‌ترین مشتریان این هواپیما، نیروی هوایی ایالات متحده بود که 747-8 را به‌عنوان هواپیمای رییس جمهور (ایرفورس وان) مورد استفاده قرار داد. 747-8 که جایگزین مدل 747-200 نیروی هوایی آمریکا شده بود، قابلیت‌های جدیدی مثل توانایی پیمایش بالاتر، آلایندگی کمتر و سرعت بیشتر را ارائه می‌کرد.

حداکثر سرعت این هواپیما برابر با 0.855 ماخ بود که آن را به سریعترین هواپیمای مسافربری تاریخ تبدیل می‌کرد. با وجود این که تولید این مدل از هواپیماهای بویینگ اکنون متوقف شده، اما محبوبیت آن در میان مسافران و خلبانان به‌حدی بالاست که بعید است در سال‌های آتی شاهد کنار گذاشتن آن توسط ایرلاین‌ها باشیم. البته مدل‌های جدیدتر هواپیماهای بویینگ محصولات فوق‌العاده پیشرفته‌تر و بهینه‌تری در مقایسه با 747-8 به شمار می‌روند. بنابراین طبیعی است که خط تولید این مدل افسانه‌ای متوقف شده و جایگزین‌های آن رفته رفته به ناوگان هوایی ایرلاین‌های مختلف اضافه شوند.

Airbus A380 – 5801 متر مربع

یکی دیگر از بزرگترین هواپیماهای جت تاریخ هم ایرباس ای 380 است که با توانایی حمل 545 سرنشین در حالت استاندارد و 853 نفر در حالت فشرده بالاترین ظرفیت حمل مسافر در دنیا را دارد. اندازه بسیار بزرگ این هواپیمای مسافربری به‌معنای آن است که تنها در مسیرهای بسیار شلوغ هوایی امکان استفاده از آن وجود دارد و تنها چند ایرلاین معتبر و شناخته‌شده از آن استفاده می‌کنند. از جمله این ایرلاین‌ها می‌توان به امیریتس و قطر ایرویز از خاورمیانه و بریتیش ایرویز و لوفتهانزا در اروپا اشاره کرد. همچنین فاصله بین نوک بال‌های این هواپیما حدود 80 متر است که باعث می‌شود بسیاری هواپیماهای غول‌پیکر دیگر در برابر آن حرف برای گفتن نداشته باشند.

تولید A380 پس از ساخت 251 فروند از آن در سال 2021 خاتمه یافت. با این حال ایرباس قصد دارد پشتیبانی از این هواپیما را برای چند دهه دیگر هم ادامه دهد. همچنین هیچیک از ایرلاین‌های مطرح دنیا نیز برنامه‌ای برای بازنشستگی این هواپیما اعلام نکرده‌اند و برخی از آن‌ها حتی مدل‌هایی از A380 که در اثر شیوع کرونا کنار گذاشته شده بودند را بار دیگر تجهیز کرده و به ناوگان خود افزودند.

جدای از اندازه غول پیکر ایرباس ای 380، تجربه فوق‌العاده ارائه شده توسط این هواپیما به خلبانان و سرنشینان باعث شده که این مدل به‌زعم بسیاری افراد یکی از خاطره‌انگیزترین هواپیماهای تولید شده در تاریخ باشد.

همچنین بخوانید:

۱۴ مورد از بهترین هواپیماهای جنگنده تاریخ

Antonov An-225 Mriya – 7409 متر مربع

هواپیمای آنتونوف An-225 مریا تا سال 2022 بزرگترین هواپیمای باری جهان به شمار می‌رفت. با این وجود در این سال، تنها نمونه باقی مانده از آن در جریان یک درگیری نظامی در فرودگاه هوستومل در نزدیکی کیف، پایتخت اوکراین از بین رفت. مدل نابود شده، تنها نمونه ساخته شده از این هواپیما بود؛ چرا که دیگر نمونه‌ای که قرار بود ساخته شود به دلیل فروپاشی شوروی در سال 1991 نیمه تمام ماند!

مدل موجود از این هواپیما اما در طول سال‌های خدمتش وظایف مختلفی را عهده‌دار شد و از سال 2002 با هدف حمل بارهای بسیار سنگین و بعضا عجیب و غریب در خدمت ارگان‌های دولتی و خصوص قرار گرفت. این هواپیما همچنین نقش پررنگی در ارسال کمک‌های پزشکی و مردمی به نقاط مختلف جهان در جریان همه‌گیری کرونا ایفا کرد و حتی پیش از نابود شدن در اکراین هم آماده ماموریتی جدید می‌شد!

تصاویر پخش شده از این هواپیما حاکی از آسیب‌های غیرقابل تعمیر آن در خلال جنگ هستند. با این وجود ممکن است در آینده بار دیگر شاهد پرواز این آنتونوف غول‌پیکر در آسمان باشیم؛ چرا که مدل نیمه‌تمام این هواپیما هم‌اکنون در کارخانجات تولیدی آنتونوف قرار دارد و ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اکراین، وعده داده که پس از جنگ، فرآیند تکمیل آن از سر گرفته خواهد شد. در همین راستا نیروهای مختلفی از سرتاسر جهان برای تکمیل این هواپیما بسیج شده‌اند. با این وجود هنوز به هیچ وجه مشخص نیست چه زمانی شاهد حضور این مدل در آسمان خواهیم بود.

Stratolaunch Roc – 8548 متر مربع

صدرنشین لیست بزرگترین هواپیماهای جت تاریخ نیز Stratolaunch Roc است که محصولی فوق‌العاده منحصربفرد به شمار رفته و قادر است در ارتفاع 30 هزار پایی زمین پرواز کند. بدنه این غول بی شاخ و دم تشکیل شده از دو هواپیمای بویینگ 747-400 است که بدنه‌ای یکنواخت با فاصله بال‌های 117 متر را تشکیل داده است. Stratolaunch Roc همچنین از شش موتور جت استفاده می‌کند که وزن آن‌ها بدون در نظر گرفتن بار برابر با حدود 590 تن است!

بد نیست بدانید که Stratolaunch در ابتدا توسط پل آلن، یکی از بنیانگذاران مایکروسافت و با هدف پرتاب کم‌هزینه ماهواره به فضا تاسیس شد. با این وجود پس از درگذشت او در سال 2018، کمپانی برای بقا ناچار شد تغییر کاربری داده و به ساخت هواپیما روی بیاورد!

مدل Roc در ابتدا وظیفه حمل ادوات نظامی معمولا مافوق صوت را برای شرکت‌های نظامی خصوص و دولتی را بر عهده داشت. با این وجود، خود کمپانی استراتولانچ نیز هم‌اکنون مشغول توسعه پرنده‌های هایپرسونیک اختصاصی خود است تا در آینده سهم پررنگ‌تری از بازار پرنده‌های نظامی را در دست بگیرد. تا به امروز این هواپیما چندین پرواز آزمایشی را تجربه کرده که تازه ترین آن‌ها حدود شش ساعت به طول انجامیده است. با این وجود احتمالا در پایان سال 2023 شاهد نخستین پرواز تجاری این هواپیما خواهیم بود.

این کمپانی همچنین در حال عقد قراردادهای متعددی با کارفرمایان دولتی و شخصی است. بنابراین احتمالا در آینده شاهد پرواز تعداد بیشتری از این هیولا در آسمان خواهیم بود!