حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، محله‌محوری را راهکار مناسبی برای حل مسائل فرهنگی و اجتماعی کشور دانست و با تأکید بر مفهوم حکمرانی محلی فرهنگی و اجتماعی بر ضرورت تقویت تاب‌آوری اجتماعی در سطح محلات تأکید کرد.

وی با بیان اینکه محله‌محوری بدون حضور و مشارکت واقعی مردم محقق نخواهد شد، استفاده از ظرفیت‌های بومی و محلی در شناسایی و حل مشکلات را ضروری دانست.

دکتر خسروپناه همچنین بر طراحی و استقرار الگوی کارآمد محله‌محوری تأکید کرد و بر اهمیت انتخاب مسیر مؤثر و عملی برای اجرای این الگو تأکید ورزید.

وی اضافه کرد: ستاد فرهنگی و اجتماعی در این زمینه برنامه‌ریزی‌های لازم را با مشارکت نهادها و دستگاه‌های دولتی، حلقه‌های میانی، نخبگان و صاحب‌نظران دانشگاهی و حوزوی در دستور کار قرار داده است تا الگوی مناسب محله‌محوری تدوین و اجرایی شود.

رئیس فرهنگستان علوم: در موضوع محله‌محوری باید پرسش‌ها و مسائل اصلی که به سراغ محله رفته‌­ایم مشخص شوند

در این نشست تخصصی دکتر مخبر دزفولی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، بر لزوم تعیین پرسش‌ها و مسائل اصلی در این حوزه تأکید کرد و خاطرنشان ساخت، بدون شناسایی دقیق چالش‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها، هرگونه اقدام عملیاتی با مشکل مواجه خواهد شد.

وی حوزه‌های اقتصادی، اشتغال، امید و نشاط اجتماعی را به‌عنوان محورهای اصلی و کلیدی در بحث محله محوری برشمرد و تصریح کرد، این موارد باید در قلب برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرند.

رئیس فرهنگستان علوم با بیان اینکه باید از کلی‌گویی و تدوین اسناد جامع پرهیز شود، بر لزوم عینی‌سازی و تمرکز اهداف و مسائل اولویت‌دار تأکید کرد.

وی تصریح کرد: به جای تولید اسناد کلان، باید به سراغ طراحی برنامه‌های اجرایی و گام‌های مشخص رفت که قابل اندازه‌گیری و ارزیابی باشند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بر تعیین نقش هر دستگاه و نهاد مرتبط تأکید کرد و خواستار شفافیت در توزیع مسئولیت‌ها شد تا از موازی‌کاری و پراکندگی اقدامات جلوگیری شود.

وی  با تاکید بر ضرورت فازبندی کار و تقسیم پروژه به مراحل قابل مدیریت افزود: باید حوزه‌های ورود در بحث محله محوری به دقت مشخص شود تا منابع و فعالیت‌ها به صورت بهینه متمرکز شوند.

دکتر مخبر دزفولی همچنین به تبیین دو رویکرد محتمل در این زمینه پرداخت: «ایران منسجم» یا «ایران قوی»، و بر لزوم انتخاب یک چارچوب نظری روشن برای هدایت اقدامات عملیاتی تأکید کرد.

رئیس فرهنگستان علوم در بخش دیگری از سخنان خود بر تعریف یک افق زمانی مشخص تأکید کرد و خواستار شد که برای یک بازه پنج ساله، اهداف کمّی و کیفی به وضوح تعریف شوند.

وی اضافه کرد:  باید مشخص کنیم که در پنج سال آینده در هر محله چه اقداماتی می‌خواهیم انجام دهیم و چه نتایجی مورد انتظار است.

 دکتر مخبر دزفولی بر شناسایی جامعه هدف در محلات تأکید کرد و یادآور شد بدون شناخت دقیق گروه‌های جمعیتی ساکن در محلات و نیازهای خاص آن‌ها، برنامه‌ریزی‌ها، اثربخشی لازم را نخواهند داشت.

 تأکید دبیر شورای فرهنگ عمومی بر افزایش احساس تعلق مکانی در ساکنین محلات

دکتر قادر آشنا دبیر شورای فرهنگ عمومی در این نشست به ارائه دیدگاه‌های کارشناسی خود در این زمینه پرداخت.

وی در آغاز سخنان خود به تبیین مفهوم محله محوری و ضرورت توجه به این رویکرد در برنامه‌ریزی‌های شهری پرداخت و تأکید کرد که محله به‌عنوان کوچکترین واحد اجتماعی شهر، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری تعاملات اجتماعی و تقویت سرمایه اجتماعی دارد.

دکتر آشنا با اشاره به پایگاه‌های مکانی مؤثر در محله، به تفصیل به شرح هر یک از این مراکز پرداخت.

وی مساجد را نه تنها به عنوان مکان‌های عبادی، بلکه کانون‌های فرهنگی و اجتماعی توصیف کرد که می‌توانند در تقویت همبستگی اجتماعی نقش آفرینی کنند. مدارس نیز به عنوان مراکز آموزشی و تربیتی مورد توجه قرار گرفتند که با گسترش دامنه فعالیت‌های خود به فضایی برای تعامل ساکنین محله تبدیل شوند. کتابخانه‌ها، حسینیه‌ها، ورزشگاه‌ها و هیئت‌های مذهبی از دیگر پایگاه‌هایی بودند که مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.

در ادامه، دبیر شورای فرهنگ عمومی برنامه‌های پیشنهادی برای تحقق محله محوری مورد بحث قرار داد. تشکیل گروه‌های واکنش سریع در بحران‌ها با مشارکت جوانان محله و اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی متنوع، از جمله این موارد بودند.

وی گسست نسل جوان از بافت‌های تاریخی شهری و بی‌هویتی معماری به عنوان معضلاتی جدی مورد تحلیل قرار داد که موجب کاهش احساس تعلق مکانی در ساکنین شده‌است.

کاهش تدریجی تعاملات همسایگی، بی‌توجهی به میراث فرهنگی محلی، و نادیده گرفتن المان‌های هویت‌ساز از دیگر چالش‌های بود که مطرح شد. ضعف احساس مالکیت نسبت به فضاهای عمومی، پدیده مهاجرت‌های درون‌شهری و گسست‌های اجتماعی ناشی از آن، و همچنین بی‌اطلاعی نسل جدید نسبت به شخصیت‌های محلی و تاریخچه محله از دیگر مواردی بود که به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت.

در خاتمه سخنان، دبیر شورای فرهنگ عمومی بر ضرورت تفکیک دو سطح ملی و محلی برای تدوین چارچوب محله محوری تأکید کرد.

وی تصریح کرد: برخی برنامه‌ها در سطح ملی باید تعریف و اجرا شوند، در حالی که بسیاری از وظایف و مسئولیت‌ها در سطح محله قابل اجرا و مدیریت هستند. این تفکیک الزامی برای اجرای موفقیت‌آمیز این رویکرد دانسته شد و بر لزوم تعیین دقیق حدود و ثغور مسئولیت‌ها در هر سطح تأکید شد.