حافظه شما، گنج گران‌بهای زندگی‌تان است؛ اگر از این دارایی قطعه‌ای باارزش کم شود یا احساس کنید چیزی را گم کرده‌اید، دچار سردرگمی و نگرانی می‌شوید. این دقیقاً اتفاقی است که در مغز فرد مبتلا به اختلال حافظه رخ می‌دهد. فراموشی خاطرات شیرین و ناتوانی در به یاد آوردن اطلاعات روزمره، بسیار تلخ است. اما خبر خوب اینکه می‌توانیم با برخی از شیوه‌های علمی و توانبخشی، به بازیابی این گنجینه کمک کنیم. برای مقابله با اختلال در حافظه راهکارهای مختلفی وجود دارد. در مواردی که مسئله ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای است، مراجعه به دکتر متخصص در کلینیک‌های توانبخشی باسابقه‌ای همچون طراوت به عنوان یکی از مراکز معتبر کار درمانی تهرانسر و مصرف دارو ضروری است. برای کشف علل، آشنایی با این روش‌ها، بهبود و عوامل اختلال در حافظه، با ما همراه باشید.
چه زمانی می‌گوییم که یک نفر دچار اختلال در حافظه شده است؟
اختلال در حافظه به شرایطی گفته می‌شود که فرد در ثبت، ذخیره‌سازی یا بازیابی اطلاعات در ذهن خودش با مشکل روبه‌رو شده است. این اتفاق ممکن است به صورت ناتوانی در به خاطر سپردن اطلاعات جدید بروز کند، طوری که شخص صحبت‌های چند دقیقه قبل را به یاد نمی‌آورد یا به شکل فراموشی خاطرات قدیمی، خود را نشان دهد. در موارد پیشرفته‌تر، این مساله می‌تواند تا حدی پیشرفت کند که بیمار مسیر بازگشت به خانه را گم کند یا حتی چهره اعضای خانواده خود را نشناسد. این درگیری ذهنی می‌تواند به صورت موقت یا دائمی ظاهر شود و درجات مختلفی دارد.
مشکلات حافظه به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند. اختلال حافظه کوتاه‌مدت زمانی رخ می‌دهد که فرد در به خاطر سپردن اطلاعات جدید با مشکل مواجه است. اختلال حافظه بلندمدت به وقایع مهم قدیمی مرتبط می‌شود و معمولاً در بیماری‌هایی مانند آلزایمر خود را نشان می‌دهد. نوع دیگر، فراموشی پیش‌رونده است که با گذشت زمان اوج می‌گیرد.
علل و عوامل مؤثر در ایجاد اختلال در حافظه
مسائل مختلفی می‌توانند در ایجاد ناتوانی حافظه نقش داشته باشند. دلایل فیزیولوژیکی مانند افزایش سن و ضعیف شدن سلول‌های عصبی، بیماری‌های اعصاب، سکته مغزی، تشنج، ضربه به سر و کمبود ویتامین‌های ضروری مثل B12 از جمله این عوامل هستند. از طرفی پریشانی‌های روحی-روانی مانند استرس، اضطراب مزمن، افسردگی و عدم رعایت بهداشت خواب نیز تأثیر به‌سزایی در عملکرد حافظه دارند؛ چراکه انرژی روانی لازم برای تمرکز و به خاطر سپردن اطلاعات را از فرد می‌گیرند. سبک زندگی ناسالم با مصرف الکل، مواد مخدر، خستگی مفرط و رژیم غذایی مضر نیز از دیگر علل تأثیرگذار بر پایین آوردن سطح فعالیت‌های شناختی محسوب می‌شوند.
آیا می‌توان اختلال در حافظه را درمان کرد؟
در کنار معالجات پزشکی، روش‌هایی به عنوان تمرین شخصی نیز وجود دارد که می‌تواند بسیار مؤثر باشد. تغییرات سبک زندگی شامل رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس از پایه‌ای‌ترین این راهکارها هستند. همچنین اجرای منظم فعالیت‌هایی مانند یادداشت‌برداری و برنامه‌ریزی نیز بسیار مفید خواهند بود. استفاده از بازی‌های ذهنی و کاردرمانی با روش‌هایی خلاقانه، هم به عنوان سرگرمی و هم در جهت تقویت ارتباطات سیناپسی، بسیار مفید هستند. در ادامه به چند نمونه از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
یادگیری مهارت‌های جدید
یادگرفتن ساز موسیقی، زبان خارجی، اشعار، هنرهای دستی و آموزش آموخته‌ها به دیگران، نورون‌ها را وادار به ایجاد مسیرهای تازه می‌کند که این خود عاملی قدرتمند برای هوشیاری در سنین بالا است.
باغبانی درمانی
کاشت و پرورش گل و گیاه یک فعالیت لذت‌بخش است و به عنوان یک تمرین ذهنی کامل عمل می‌کند. به خاطر سپردن نام گیاهان، زمان آبیاری، شرایط نگهداری و مراحل رشد، حافظه را به چالش می‌کشد و زوال عقل را تا حدی کند می‌کند.
آشپزی خلاقانه
پختن غذاهای جدید بدون استفاده از دستورالعمل، شبکه عصبی را وادار به بازیابی اطلاعات می‌سازد. به خاطر آوردن ترکیبات مواد، زمان‌بندی، مراحل پخت و طعم‌ها، ورزشی فوق‌العاده برای سلول‌های خاکستری است.
مسیریابی ذهنی
ترسیم نقشه‌های ذهنی از محله، شهر یا حتی مسیرهای پیاده‌روی، حافظه فضایی را تقویت می‌کند. این کار جهت‌یابی را بهبود می‌بخشد و به حفظ سلامت شناختی یا پیشگیری از دمانس کمک می‌کند.
بازی‌های گروهی
شرکت در بازی‌های گروهی که نیاز به به خاطر سپردن نام‌ها، حرکات و قوانین دارد، حافظه اجتماعی را فعال می‌کند. این فعالیت همزمان که باعث شادی و هیجان می‌شود، قدرت تفکر را نیز پرورش می‌دهد.
خاطره‌نویسی خلاق
نوشتن خاطرات روزانه به صورت داستان‌وار علاوه بر ثبت تجربیات، به بازیابی و سازماندهی اطلاعات در سیستم عصبی یاری می‌رساند.
این روش‌ها زیرمجموعه کاردرمانی هستند که به شکلی نشاط‌آور نشان می‌دهند که بهبود حافظه می‌تواند فرآیندی لذت‌بخش، نوعی از بازی‌های ذهنی و سرشار از خلاقیت باشد. اما فرایند درمان به این فعالیت‌ها محدود نمی‌شود برای بازیابی و تقویت بخش‌های مختلف مغز باید از متخصصین مراکز معتبر کمک گرفت. این مراکز فعال، با ترفندهای نوین و ارائه خدمات تخصصی، حافظه‌تان را ترمیم خواهند کرد.
کاردرمانی ذهنی به عنوان راه حل تخصصی
کاردرمانی ذهنی یکی از مؤثرترین راه‌‌ها برای بهبود عملکرد حافظه است. در این روش، متخصصان با استفاده از برنامه‌ای هدفمند به تقویت مهارت‌های شناختی از جمله حافظه می‌پردازند. این نوع توانبخشی شامل تکنیک‌های به‌خاطرسپردن، حل مسئله و بازی‌های تمرکزی است. دستورات تجویزشده بر اساس نیازهای هر فرد طراحی می‌شوند و به تدریج سطح دشواری آن‌ها بالا می‌رود. کلینیک طراوت با ارائه تمرین‌های مناسب هر شخص، در غلبه بر چالش‌های ذهنی به افراد کمک می‌کند. این شیوه درمانی به ویژه برای افرادی که پس از سکته مغزی یا ضربه به سر دچار بیماری و ضعف حافظه شده‌اند، بسیار مفید است.
جلسات کاردرمانی این مرکز در دو بخش جسمی و ذهنی جهت بهبود عملکرد مشکلات ناشی از سکته یا فلج مغزی، تأخیر حرکتی و یادگیری، اوتیسم یا بیش‌فعالی تشکیل می‌شوند. بنابراین اختلال مغزی به هر علتی که پیش آمده باشد، قابل پیگیری و کنترل است. این تمرینات با توجه به سن و شرایط متناسب‌سازی شده‌اند و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
جمع‌بندی:
به موقعیتی که فرد در یادآوری یا ثبت اطلاعات دچار مشکل شود، اختلال در حافظه می‌گویند. این موضوع به دلایلی مختلفی رخ می‌دهد اما خوشبختانه با کمک پزشکان متخصص، تغییر سبک زندگی و بازی‌های ذهنی و کاردرمانی ذهنی، قابل مدیریت و بهبود است و می‌توان به فرمانده بدن انرژی دوباره بخشید.
source