کیفیت پوست به عوامل بسیار متعددی بستگی دارد؛ برای مثال تحقیقات نشان داده اند که اختلال کارکرد کبد و کلیه به عنوان دو مورد از اصلی ترین ارگان های بدن می تواند تاثیرات به سزایی در صافی پوست داشته باشد. در این مقاله، به بررسی مشکلات پوستی می پردازیم که امکان دارد ناشی از وجود بیماری کبدی یا کلیوی در بدن فرد باشد؛ همچنین سایر علل موثر بر ایجاد اختلالات پوستی را بررسی خواهیم کرد.

ارتباط کبد و صافی پوست

کبد بزرگ ترین و پیچیده ترین عضو بدن ماست. این ارگان نزدیک به 500 عملکرد از جمله پاکسازی، سم زدایی، ذخیره ویتامین ها و قند ضروری برای بدن را انجام می دهد و مهم تر از همه پروتئین تولید می کند که بدون آن قطعا اکثر سلول های بدن از کار می افتند. کبد با فیلتر کردن سمومی که در بدن ما از طریق غذایی که می خوریم یا آلودگی هایی که به صورت های دیگر وارد بدن می شود، خون را سم زدایی می کند. اگر کبد نتواند به درستی سم زدایی کند، سموم در سیستم انباشته می شوند و رادیکال های آزاد ایجاد می کنند که باعث آسیب پوستی می شود که یکی از علائم اولیه بیماری کبد است. در اینجا برخی از مشکلات پوستی ناشی از عملکرد مختل کبد آورده شده است:

• زردی – زرد شدن رنگ پوست، ناخن و چشم
• پوست بی رنگ – پوست رنگ پریده و خشک
• آکنه بزرگسالان یا رنگ ناهمگون پوست
• پسوریازیس، اگزما یا درماتیت – لکه های خارش دار روی پوست
• بثورات و زخم های پوستی
• چین و چروک و افتادگی پوست
• حلقه های سیاه زیر چشم
• لکه های پیری یا لکه های مایل به قهوه ای
• بوی بد بدن و بوی بد دهان
• رگ های عنکبوتی قابل مشاهده

علاوه بر مشکلات پوستی، مشکلات کبدی نیز ممکن است علائم دیگری همچون سردردهای مکرر، خستگی، کاهش وزن یا افزایش وزن بی دلیل داشته باشد. به این نکته توجه کنید که بیماری های پوستی ذکر شده الزاما در بیماری های کبدی رخ نمی دهند، اما می توانند شک بالینی پزشک را با توجه به علائم دیگر بدن تقویت کنند تا با معاینات و آزمایشات، بیماری کبدی فرد تایید گردد.

ارتباط کلیه و صافی پوست

علائم مشکلات کلیوی اغلب برای مدت طولانی مورد توجه قرار نمی گیرد و در نتیجه بیماری ها از بد به بدتر شدن پیشرفت می کنند. تقریباً همه بیماران مبتلا به مشکلات مربوط به کلیه دارای بیماری های پوستی هستند که در صورت تشخیص صحیح می تواند به بهبود آن ها در مراحل اولیه کمک کند.

عملکرد کلیه ها با دفع سموم و مواد زائد از بدن همراه با ادرار است. زمانی که کلیه ها به درستی کار نمی کنند، مواد زائد در بدن جمع می شوند و باعث ایجاد انواع مختلف بیماری های پوستی می شود. مواد زائد مانند اسیداوریک و… می توانند باعث خارش شدیدی شوند. در اینجا برخی از مشکلات پوستی که از علائم نارسایی کلیه و سایر بیماری های کلیوی هستند، آورده شده است:

• بثورات خارش دار
• خارش اورمیک: حملات روزانه خارش که در شب تشدید می شود و ممکن است از خواب جلوگیری کند
• Xerosis: پوست خشک و پوسته پوسته همراه با شکاف
• هایپرپیگمانتاسیون
• تغییر در رنگ پریدگی پوست
• تغییر رنگ پوست زرد: ناشی از تجمع رسوبات کاروتنوئید روی پوست

عوامل موثر دیگر در صافی پوست

علاوه بر عملکرد کبد و کلیه، فاکتورهای دیگری هم در صافی پوست نقش موثری دارند که به طور مختصر به این موارد اشاره می کنیم:

ژنتیک و اثر آن بر صافی پوست

ژنتیک اثر مهمی در پیری پوست دارد که با موارد زیر مشخص می شود:

• کاهش در بازسازی و تجدید سلول
• کاهش ترشحات غدد چربی و عرق
• تخریب بافت همبند به طوری که پوست کمتر قادر به اتصال در آب است و استحکام خود را از دست می دهد.
• تخریب الیاف الاستیک که منجر به کاهش خاصیت ارتجاعی پوست می شود.

توجه کنید که پیری بیولوژیکی پوست را نباید با پیری زودرس پوست که در اثر عوامل خارجی مانند خورشید ایجاد می شود و می تواند تحت تأثیر قرار گیرد، اشتباه گرفت.

استعداد ابتلا به بیماری های پوستی مانند درماتیت آتوپیک، پسوریازیس و ایکتیوز نیز توسط ژنتیک تعیین می شود. شاید برایتان سوال شود ژنتیک چقدر در کیفیت یا خشکی پوست موثر هست؟ به عنوان مثال، کسانی که با کمبود ژنتیکی فیلاگرین (پروتئین موجود در پوست) متولد می شوند، پوستی با عملکرد سدی ضعیف تری دارند و مستعد ابتلا به پوست حساس و درماتیت آتوپیک هستند. با چنین استعدادی، پوست می تواند به راحتی در اثر استرس تحریک شده و تحت تأثیر تأثیرات خارجی تشدید شود.

اثر هورمون ها بر صافی پوست

هورمون ها و تغییرات در سطح آن ها می توانند تأثیر قابل توجهی بر پوست داشته باشند.

• تغییرات هورمونی می تواند آکنه بلوغ را تحریک کند.
• در دوران بارداری، هورمون ها می توانند افزایش تولید ملانین و نوعی از هیپرپیگمانتاسیون معروف به ملاسما را تشدید کنند.
• سطح استروژن زنان به عنوان بخشی از فرآیند پیری بیولوژیکی و به ویژه پس از یائسگی کاهش می یابد.
• استروژن اثر مفیدی بر تعادل رطوبت پوست دارد و کاهش آن منجر به تغییرات ساختاری و آتروفی ناشی از افزایش سن پوست می شود.

اثر نور بر صافی پوست

آب و هوا و به خصوص نور خورشید می تواند تأثیر قابل توجهی بر وضعیت پوست داشته باشند. نور خورشید در حد اعتدال برای سلامت کلی ما مفید است، اما آفتاب بیش از حد می تواند به پوست آسیب برساند. اشعه های خورشید به روش های مختلفی روی پوست تاثیر می گذارد که برخی از آن ها شامل موارد زیر می شوند:

• اشعه UVB مسئول آفتاب سوختگی است. HEV Light با آفتاب سوختگی مرتبط نیست.
• پرتوهای UVB و تا حدی اشعه UVA با آسیب DNA مرتبط هستند که می تواند باعث سرطان پوست شود. HEV Light با سرطان پوست مرتبط نیست.
• هم اشعه UVA و هم نور HEV می توانند باعث پیری زودرس پوست شوند.
• حساسیت به خورشید عمدتاً توسط اشعه UVA ایجاد می شود، اما می تواند توسط UVB نیز تحریک شود.
• اشعه های نور UVA، UVB و HEV می توانند باعث ایجاد هیپرپیگمانتاسیون شوند و ممکن است در ایجاد شرایطی مانند لکه های ناشی از افزایش سن که به عنوان لکه های آفتابی نیز شناخته می شوند و در ملاسما نقش دارند.

جمع بندی

عوامل مختلفی من جمله عملکرد ارگان های بدن، ژنتیک، هورمون ها، نور خورشید و … می توانند بر شفافیت و صافی پوست اثر داشته باشند؛ بنابراین اگر اختلال پوستی غیرطبیعی در بدن خود مشاهده کردید، باید حتما به متخصص پوست برای بررسی های بیشتر مراجعه کنید. این علامت اگر همراه با علائم دیگری در بدن باشد، اختلالات کبد، کلیه و هورمون ها می تواند مطرح شود.