آبله مرغان یا واریسلا یک بیماری ویروسی است که اغلب در دوران کودکی رخ می‌دهد، اما ابتلا به آن در بزرگسالان و به‌ویژه در زنان باردار می‌تواند با خطرات جدی همراه باشد. این بیماری ناشی از ویروس واریسلا زوستر است و از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا یا قطرات تنفسی منتقل می‌شود. ویژگی اصلی این بیماری بروز بثورات پوستی خارش‌دار همراه با تب، درد عضلانی و خستگی است. در افراد سالم، بیماری معمولاً خفیف است و با استراحت و مراقبت‌های خانگی بهبود می‌یابد. اما در زنان باردار، به دلیل تغییرات ایمنی بدن، احتمال بروز عوارض شدید افزایش می‌یابد.

عوامل خطر در زنان باردار

سیستم ایمنی در دوران بارداری دچار تغییرات طبیعی می‌شود تا بدن بتواند جنین را تحمل کند. این تغییرات باعث می‌شود بدن نسبت به عفونت‌ها حساس‌تر شود. اگر زن باردار در دوران بارداری دچار آبله مرغان شود و قبلاً واکسینه نشده باشد یا قبلاً به بیماری مبتلا نشده باشد، احتمال ابتلا به بیماری شدید و عوارض آن افزایش می‌یابد. علاوه بر آن، ابتلا در سه ماهه اول بارداری می‌تواند خطرات ویژه‌ای برای جنین به همراه داشته باشد که در ادامه به تفصیل به آن پرداخته می‌شود.

روش‌های انتقال بیماری

ویروس واریسلا زوستر از طریق تماس مستقیم با ضایعات پوستی و همچنین از طریق ذرات معلق در هوا که از سرفه یا عطسه فرد مبتلا منتشر می‌شود، منتقل می‌شود. بنابراین، افرادی که در تماس نزدیک با مبتلایان هستند، به ویژه اعضای خانواده یا همکاران، در معرض خطر قرار دارند. زنان بارداری که با فرد مبتلا در تماس باشند و ایمنی نسبت به ویروس نداشته باشند، ممکن است به سرعت دچار عفونت شوند.

علائم آبله مرغان در بارداری

علائم آبله مرغان در بارداری مشابه علائم در سایر افراد است، اما ممکن است شدت علائم بیشتر باشد. بثورات پوستی ابتدا به صورت لکه‌های قرمز ظاهر می‌شوند و سپس تبدیل به تاول‌های پر از مایع می‌شوند که نهایتاً خشک شده و پوسته می‌بندند. خارش شدید، تب، سردرد، خستگی و درد عضلانی نیز از علائم همراه هستند. در برخی موارد، زنان باردار ممکن است دچار عوارض جدی مانند ذات‌الریه آبله مرغان شوند که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.

خطرات ابتلا برای جنین

ابتلا به آبله مرغان در دوران بارداری می‌تواند منجر به پیامدهای جدی برای جنین شود. شدت خطر بستگی به زمان ابتلا در طول بارداری دارد.

ابتلا در سه ماهه اول می‌تواند باعث بروز سندرم واریسلا مادرزادی شود که با نقص‌های ساختاری متعدد در جنین همراه است. این نقص‌ها شامل مشکلات پوستی، نقص‌های عصبی و اختلالات اسکلتی می‌شوند. ابتلا در سه ماهه دوم نیز می‌تواند خطراتی برای رشد جنین ایجاد کند، اگرچه شیوع آن کمتر است.

در صورتی که مادر در هفته‌های نزدیک به زایمان دچار آبله مرغان شود، ممکن است نوزاد تازه متولد شده به عفونت شدید مبتلا شود، زیرا آنتی‌بادی‌های کافی برای محافظت از جنین منتقل نشده‌اند. نوزادان مبتلا به آبله مرغان در بدو تولد ممکن است دچار مشکلات شدید ریوی، عصبی و حتی تهدید حیات شوند.

تشخیص آبله مرغان در بارداری

تشخیص آبله مرغان معمولاً بر اساس علائم بالینی انجام می‌شود. بثورات مشخص و توالی ظهور آن‌ها همراه با تب و خستگی، پزشک را به سمت تشخیص بیماری هدایت می‌کند. در موارد شک و برای تایید ابتلا، تست‌های آزمایشگاهی مانند تعیین آنتی‌بادی ضد واریسلا زوستر نیز انجام می‌شود. این تست‌ها به ویژه برای زنانی که از ایمنی خود نسبت به بیماری مطمئن نیستند اهمیت دارد.

پیامدهای جدی برای مادر

ابتلا به آبله مرغان در بارداری علاوه بر خطر برای جنین، می‌تواند برای مادر نیز خطرناک باشد. یکی از مهم‌ترین عوارض، ذات‌الریه آبله مرغان است که می‌تواند به نارسایی تنفسی منجر شود. علاوه بر آن، عفونت شدید ممکن است باعث التهاب کبد، مشکلات انعقادی و حتی بستری شدن طولانی‌مدت در بیمارستان شود. بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.

راه‌های پیشگیری

واکسیناسیون یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری از آبله مرغان است. زنان در سنین باروری که قصد بارداری دارند، باید وضعیت ایمنی خود را بررسی کنند. در صورت عدم ایمنی، واکسیناسیون قبل از بارداری می‌تواند از ابتلا به بیماری جلوگیری کند. استفاده از اقدامات بهداشتی مانند شستن دست‌ها، اجتناب از تماس با افراد مبتلا و جلوگیری از حضور در محیط‌های شلوغ در صورت شیوع بیماری نیز از دیگر روش‌های پیشگیری است.

مداخلات پزشکی در دوران بارداری

در صورتی که زن باردار در معرض ویروس آبله مرغان قرار گیرد یا علائم بیماری را نشان دهد، مداخلات پزشکی ضروری است. استفاده از داروهای ضد ویروس مانند آسیکلوویر تحت نظر پزشک می‌تواند شدت بیماری را کاهش دهد و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. در برخی موارد، تزریق ایمونوگلوبولین واریسلا زوستر نیز برای پیشگیری از عفونت شدید در مادر یا کاهش خطر انتقال به جنین انجام می‌شود.

مدیریت زایمان و مراقبت از نوزاد

اگر مادر در زمان نزدیک به زایمان دچار آبله مرغان شود، مدیریت زایمان و مراقبت از نوزاد اهمیت بالایی دارد. نوزاد ممکن است نیاز به درمان فوری با داروهای ضد ویروس داشته باشد. همچنین، محدود کردن تماس نوزاد با دیگران تا زمان بهبودی کامل مادر و کنترل انتشار ویروس ضروری است. مراقبت ویژه از نوزاد در بخش نوزادان بیمارستان برای جلوگیری از عفونت شدید انجام می‌شود.

پیگیری پس از ابتلا

پس از بهبودی از آبله مرغان در دوران بارداری، پیگیری منظم با پزشک اهمیت دارد. پزشک ممکن است رشد جنین را از طریق سونوگرافی‌های دوره‌ای بررسی کند تا نقص‌های مادرزادی احتمالی به موقع شناسایی شوند. همچنین، بررسی وضعیت سلامت مادر برای پیشگیری از عوارض بعدی انجام می‌شود.

نتیجه‌گیری

آبله مرغان در بارداری بیماری‌ای است که می‌تواند تهدید جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. تغییرات ایمنی دوران بارداری، زمان ابتلا و وضعیت ایمنی مادر نسبت به ویروس عواملی هستند که شدت بیماری و خطرات آن را تعیین می‌کنند. پیشگیری از طریق واکسیناسیون پیش از بارداری، رعایت بهداشت و مدیریت دقیق تماس با افراد مبتلا از مهم‌ترین راهکارها محسوب می‌شوند. در صورت ابتلا، تشخیص سریع و درمان به موقع با داروهای ضد ویروس و مداخلات پزشکی مناسب می‌تواند عوارض جدی را کاهش دهد و سلامت مادر و جنین را حفظ کند.

مراقبت‌های پیشگیرانه و آگاهی درباره علائم بیماری، نقش کلیدی در کاهش پیامدهای ناشی از آبله مرغان در دوران بارداری دارند. پزشکان و مادران باید در هر مرحله از بارداری هوشیاری لازم را داشته باشند تا با اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسب، سلامت مادر و جنین تضمین شود.